Ploeterbad in een landloperskolonie

Redactie KW

Onder de middelste bult van de provincie Antwerpen bevindt zich Wortel-Kolonie. Deze voormalige landloperskolonie kreeg eind oktober vorig jaar het label ‘stiltegebied’ toegewezen. Wij beleefden er een toffe wandeling langs de Belgisch-Nederlandse grens met een scheut erfgoed, een ongekende stilte, kilo’s modder en veel natuurschoon. Heerlijk!

De eerste vijf kilometer van de wandeling worden we in slaap gewiegd door de brede vlot toegankelijke dreven. Ze zijn ontstaan begin 19de eeuw toen hier arme gezinnen werden ondergebracht om de heidegronden te ‘koloniseren’. Brede dreven, uitgestrekte velden, dichtbegroeide bossen en hier en daar een ven vervangen de vroegere heide.

Enkele decennia later was het de beurt aan landlopers en bedelaars om het woeste gebied verder te ontginnen. Door de afschaffing van de wet op landloperij in 1993, stopte ook de opvang van landlopers. De voormalige boerderijen en het landschap werden beschermd met als orgelpunt heel binnenkort de erkenning door Unesco als werelderfgoed.

Ploeterbad in een landloperskolonie

Op weekdagen kan je hier uren alleen ronddolen, maar in het weekend vinden alsmaar meer wandelaars hun weg naar dit afgelegen stukje België. Aan het Bootjesven tuurt een man met verrekijker zwijgzaam in de verte. We vragen hem of hij zeldzame vogelsoorten ziet. “Ik kom hier niet voor de vogels”, klinkt het in een sappig Kempisch. “Hier huizen ook watervleermuizen. Daar ergens in die holle boom zou een kolonie zitten.” Met het blote oog zien wij een kiekendief, witte reiger en een buizerd passeren.

Ploeterbad in een landloperskolonie

Dwars door een moerasbos

Aan wandelknooppunt 6 wippen we over de grens. Eigenlijk gaat het om een Nederlandse enclave in België. In de Eerste Wereldoorlog was dit ‘schiereiland’ omgeven door de zogenaamde Doodendraad, een prikkeldraad onder hoogspanning die verschillende levens eiste. De herinnering wordt levendig gehouden met een kleine reconstructie.

“De tocht door de Halsche Beemden gebeurt al glijdend en soppend”

Hier laat de winter zich veel intenser voelen. Waar in België het bos domineert, komen we in Nederland in een weids open landschap. Historisch is de reden niet ver te zoeken. België zette eind 19de eeuw vooral in op bosbouw voor stuthout voor de mijnen, terwijl ze zich in Nederland meer concentreerden – en nu nog – op de landbouw.

Moet er nog modder zijn?
Moet er nog modder zijn?

Het echte modderpad begint pas als we ons in de vallei van het Merkske begeven. De meanderende rivier is meteen ook de grens. De tocht door de Halsche Beemden gebeurt al glijdend en soppend. In de winter vormt dit pad door het moerasbos een echte evenwichtsoefening. Soms wordt het pad een bad… Waar het asfalt begint, eindigt helaas het avontuur.

Stil monument

De veetelers langs de lange weg naar buurtschap ‘t Groeske zijn er trots op dat hun koeien ook in de stallen vrij kunnen rondlopen. Je hoort in dit stiltegebied letterlijk een speld vallen. Langs een zandweg die iets hoger ligt dan het omliggende landschap keren we terug richting Wortel-Kolonie. De 105 meter hoge Sint-Katarinakerk van Hoogstraten, de derde hoogste kerk van België, houden we pal in ons vizier.

De modelboerderij in de Wortel Kolonie is beschermd.
De modelboerderij in de Wortel Kolonie is beschermd.

Net over de grens belanden we weer in het in cultuur gebrachte landschap van Wortel-Kolonie. Je kan hier niet verdwalen. Alle wegen leiden naar het bezoekerscentrum. We wandelen even om naar knooppunt 10, waar een verlaten kerkhof met 107 – vaak anonieme – grafzerkjes als stil monument getuigt hoe wij tot in 1993 bedelaars het liefst zo ver mogelijk wegstopten.

Ploeterbad in een landloperskolonie

In het bezoekerscentrum pikken we beslijkt en besmeurd het gratis toegankelijke Jan Spannenburgmuseum mee. Wil je nog iets dieper ingaan op de landloperskolonies? Ga dan naar Merksplas-Kolonie zes kilometer verderop, waar in de Kapelstraat 10 een gratis toegankelijk interactief museum werd opgericht over de beide kolonies.

Diep in het Meetjesland

Ploeterbad in een landloperskolonie

Het Oost-Vlaamse wandelnetwerk Meetjeslandse Bossen telt 236 kilometer wandelwegen door bosrijk gebied. Het Landschapspark Drongengoed, het provinciaal domein Het Leen en de Lembeekse Bossen vormen het ideale kader voor enkele heerlijk modderige wandelingen. De wandelnetwerkkaart kost 6 euro.

www.toerismemeetjesland.be

De moerassige Dijlevallei

Ploeterbad in een landloperskolonie

Drassige trajecten in Vlaams-Brabant zijn voorzien van een laarsje op de routekaarten. De Dijle- en Lanewandeling (7,5 km) in Sint-Agatha-Rode is zo’n traject. De wandeling vertrekt aan de kerk van Sint-Agatha Rode. Volg de knooppunten 228 227 226 235 236 255 238 237 232 231 230 229 – 228 (Zuid-Dijleland).

www.toerismevlaamsbrabant.be

De zware Frans-Vlaamse kleigrond

Ploeterbad in een landloperskolonie

In Frans-Vlaanderen spreken ze West-Vlaams met haar op. Op wandelafstand van de West-Vlaamse heuvels ligt het piepkleine Frans-Vlaamse dorpje Hondeghem. De Vlaemsche Walinge (13 km) is een echte aanrader voor wie graag ploetert door zware kleigrond. De wandeling start aan de kerk van Hondeghem (Grand Place). Volg de gele wegwijzers.

www.mairie-hondeghem.fr

Het hart van de Vlaamse Ardennen

Ploeterbad in een landloperskolonie

Te midden van de Vlaamse Ardennen in Oost-Vlaanderen bevindt zich de protestantse enclave Korsele. Hier passeert de magnifieke, maar niet te onderschatten, Geuzenhoekroute (14 km). De zware klei zorgt dat je spieren een dag later nog nagenieten. Parkeren aan de kerk van Sint-Maria-Horebeke. Volg de zeshoekige bordjes.

www.toerismevlaamseardennen.be

PRAKTISCH

Ploeterbad in een landloperskolonie

Start en parking: Bezoekerscentrum De Klapekster, Kolonie 41, Wortel.

Volg de rode laarsjes naar het Bootjesven. Vanaf wandelknooppunt 6 de blauwe laarsjes volgen.

De route (15 km) is slecht bewegwijzerd. Je downloadt best het plannetje op www.natuurenbos.be/merkske.

Een alternatief (lees: minder modderig) traject is via de wandelknooppunten: 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 57 – 62 – 6 – 76 – 74 – 75 – 95 – 94 – 72 – 65 – 64 – 66 – 67 – 68 – 27 – 30 – 7 – 6 – 2 – 1 (15,9 km).

Er is voldoende horeca onderweg en bij het startpunt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier