“Ik rij nooit meer langs de plaats van het ongeval”

De statistieken van dodelijke ongevallen maken niet altijd duidelijk dat er nog slachtoffers zijn: de veroorzakers. Iemand die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats in het verkeer was. Cynthia Buyse (34) uit Heule en Cindy Vandenhouwele (41) uit Middelkerke moeten door het leven als ‘veroorzaker’. Ze waren niet schuldig, maar ze zitten wel met een immens schuldgevoel. Beide vrouwen sloten zich aan bij de vzw Even Zeer en vertellen in onze krant hun aangrijpend verhaal. “Alleen lotgenoten begrijpen hoe je je voelt.”

1 februari 2016. Een datum die bij Cynthia Buyse in het geheugen gegrift staat. Toen ze terugkwam van haar werk reed ze de Brugsesteenweg in Kuurne op. Een motorrijder deed net een inhaalmanoeuvre en ramde haar in de flank. “Ik had hem niet zien aankomen. Het enige wat ik mij herinner, was een immense klap. En alle airbags in de auto die afgingen. Ik ben in shock uit mijn auto gevlucht. Pas toen ik even later aan de overkant van de weg stond, zag ik hem liggen. Toen besefte ik dat er een slachtoffer was. Ik wou er naartoe. Maar de omstaanders hebben mij tegengehouden.”

1 februari, de dag dat het ongeval gebeurde, komt eraan. “Ik zou die dag er het liefst van tussenuit knippen”, zegt ze. “Je denkt er dan extra veel aan. Dus voel je je down. En als je toch iets doet wat leuk is, of waarvan je geniet, dan voel je je schuldig. Ik zie die dag echt niet graag dichterbij komen.”

Haar lotgenote Cindy kwam dit jaar voor het eerst dé dag door zonder eraan te denken, bekent ze. “Die bewuste dag, 4 januari, was voorbij en toen pas besefte ik: ik heb er niet bij stilgestaan. Dus, als het een troost kan zijn Cynthia, er is hoop. Gaandeweg zal het slijten. Het gaat nooit helemaal weg. Maar je leert ermee leven. De impact neemt toch af met de jaren. Het is van mij al acht jaar geleden…”

4 januari 2011. Frituuruitbaatster Cindy Vandehouwele uit Middelkerke rijdt naar haar boekhouder. “Ik had tot na 22 uur zitten werken om mijn papieren in orde te brengen en zou ze gewoon in de bus gaan steken. (zwijgt even) Ik ben een hele voorzichtige chauffeur. Op de Westendelaan stak plots een fietser schuin de baan over. Op het moment dat ik hem zag, was het al gebeurd. Ik kon niets meer doen.”

Immens schuldgevoel

Bij zowel Cindy als Cynthia gooide het ongeval hun leven om. “Het schuldgevoel is immens. Ik werd plots gedagvaard”, zegt Cynthia. “Voor de rechtbank werd ik volledig vrijgesproken. Het slachtoffer was geïntoxiceerd en reed zonder rijbewijs. Maar die vrijspraak betekent niet dat de wereld je plots als slachtoffer ziet. Ik was nog steeds ‘veroorzaker’. Het klinkt nog steeds negatief, maar toch al beter dan ‘pleger’ of zelfs ‘dader’.

Het dodelijk ongeval van Cindy is nooit voor de rechtbank gekomen. “Ook bij mij was het slachtoffer geïntoxiceerd. Dat was snel duidelijk. Mijn remafstand was ook zo kort dat het overduidelijk was dat ik veel minder snel reed dan de toegelaten snelheid op die weg. (stil) Af en toe denk ik wel: was ik maar schuldig verklaard. Misschien had ik het dan sneller kunnen verwerken. Dan was ik gewoon gestraft en daarmee was de kous af. Al mag je natuurlijk zo niet denken.”

Af en toe denk ik: was ik maar schuldig verklaard. Misschien had ik het dan sneller kunnen verwerken.

In de vzw Even Zeer ontmoeten de veroorzakers van ongevallen met dodelijke afloop of met lichamelijke letsels elkaar. “Een luisterend oor is belangrijk”, zegt Cynthia. “Je familie en je omgeving proberen je zo goed als mogelijk te helpen. Maar echt begrijpen doen ze je niet. De familie van het slachtoffer wou geen contact met mij. Ik zat zo diep. Psychologische hulp werkte een beetje, maar niet helemaal. Ik verloor mijn werk… Pas sinds ik met Guido Empereur, de Leuvense stichter van Even Zeer in contact kwam, en met lotgenoten kon overleggen, ben ik stilaan uit het dal geklommen.”

Hyperalert

Cindy knikt instemmend. “Ben je daar nu nog mee bezig? kreeg ik dikwijls te horen. Het is iets ingrijpend dat je heel je leven meedraagt. In het begin durfde ik met de auto zelfs geen fietser voorbijsteken. Het wordt beter, maar als er iemand bijvoorbeeld een onverwacht remmanoeuvre doet, dan sla ik plots tilt. In het verkeer ben ik hyperalert.”

Cynthia durft zelfs niet meer langs de plaats van het ongeval passeren. “Het gaat gewoon niet. Het roept elke keer weer zoveel gevoelens op dat ik voor mezelf heb beslist: ik doe dat niet meer.” Cindy rijdt wel nog langs de bewuste plek. “De eerste weken maakte ik een omweg. Maar op die omweg reed ik eens bijna een kat dood. Dan heb ik de klik gemaakt. Gelijk waar je rijdt, er kan iets gebeuren. Een jaar na het ongeval – exact op hetzelfde moment – moest ik naar die plaats. Ik ben daar een bloemetje aan een paaltje gaan binden. Dat voelde – op een vreemde manier – goed. Ik heb toen mezelf vergeven en die meneer ook. Een opluchting. En het begin van verwerking. Soms bezoek ik ook het graf.”

Als ik voor het eerst met mijn dochter zal meerijden, ga ik ongelooflijk hard afzien, dat weet ik nu al.

Cynthia: “Mijn auto was na het ongeval perte totale. Het was de eerste auto die ik helemaal zelf had bijeengespaard. Ik had de omnium net opgezegd. Dus ook financieel was het een zware klap. Een tweedehandsauto was voor mij geen optie. Ik wou alle mogelijke sensoren, veiligheidssystemen en waarschuwingsopties in mijn volgende auto. In een tweedehandsauto vind je dat niet. Dus heb ik weer een nieuwe gekocht. Veiligheid boven alles.”

Hard afzien

De negentienjarige zoon van Cindy heeft ondertussen zijn voorlopig rijbewijs, ook haar dochter zal binnen een aantal jaren willen leren autorijden. “Ik heb het er onlangs nog met haar over gehad dat dat voor mij een heel lastig moment zal worden. Als ik voor het eerst met haar zal meerijden, ga ik ongelofelijk hard afzien, dat weet ik nu al.”

Cindy en Cynthia zijn veroorzaker, maar onschuldig. In de vzw Even Zeer zitten ook veroorzakers die wel schuld hadden aan het ongeval. “Ook zij hebben het lastig. Soms zelfs meer. Maar ik kijk ook niet anders naar hen. Toch niet als ze daarna hun les geleerd hebben en niet meer hard rijden of niet meer drinken en rijden. Alleen als je een schuldgevoel hebt en beseft wat je deed, kunnen we je helpen. Bij veelplegers heeft een gesprek geen zin.”

Ik erger me enorma aan mensen die onverantwoord rijden.

Cynthia: “Ik erger me onderweg enorm aan mensen die onverantwoord rijden. Dan overwint het onrechtvaardigheidsgevoel. Waarom kom ik dat tegen en zij niet? Gewoon pech, zeker. Het kan iedereen overkomen. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat iedereen daar ook bij stilstaat als hij achter het stuur kruipt.”