Groen wil investeren in R8 en Leiewerken, niet in het kanaal Bossuit-Kortrijk

Donderdagochtend, in alle vroegte, voerden enkele regionale kopstukken van Groen actie tegen de geplande werken aan het kanaal Bossuit-Kortrijk. “Werken van de omvang die nu naar voren worden geschoven, zijn niet noodzakelijk”, klonk het. “En de vraag is: wie wordt er uiteindelijk beter van?”

Omdat Europa het vervoer op de weg wil ontlasten, investeert het onder meer in goederenvervoer op het water. Daarin kadert het Seine-Scheldeproject waarvoor ook al jaren grote werken aan de Leie aan de gang zijn. Maar nu wil de Vlaamse Waterweg ook het kanaal Bossuit-Kortrijk onder handen nemen om de toegang naar het Seine-Scheldeproject te vergroten.

Momenteel loopt het onderzoek over verschillende scenario’s voor de opwaardering van het kanaal Bossuit-Kortrijk volgens de procedure van een zogenaamd ‘complex project’. Vorige maand werd het openbaar onderzoek bij de alternatievenonderzoeksnota afgesloten. Groen heeft ernstige bedenkingen bij wat momenteel voorligt en pleit voor een andere aanpak.

Waarom het kanaal met de Leie verbinden?

Groen heeft veel vraagtekens bij de economische ‘noodzaak’ van een verbreed of nieuw kanaal. Ten eerste omdat de economische studie uit 2014 volgens de partij niet grondig werd uitgevoerd. Een deel van de vooropgestelde voordelen wordt volgens de partij te rooskleurig voorgesteld.

Maarten Tavernier, provincieraadslid voor Groen, stelt dat “de economische meerwaarde met de onderzoeken die nu voorliggen niet kan aangetoond worden. De werken aan het kanaal Bossuit-Kortrijk hebben zo’n gigantische impact op mens, natuur en economische actoren dat de meerwaarde ervan echt wel op alle vlak duidelijk aantoonbaar moet zijn. En dat is nu niet het geval. De economische lobby bij De Vlaamse Waterweg stelt natuurlijk dat het moet voor de economie, en dat zo’n ingreep vooral toekomstgericht is. Men stelt bijvoorbeeld dat het kanaal een omleidingsweg moet bieden, maar men verzwijgt dat het kanaal lang niet de nodige diepgang heeft, dat de bruggen te laag zijn en de sluizen niet aangepast zijn om de grote schepen die straks op de Leie varen over het kanaal te laten gaan.”

Vraag is wie nu echt wil dat die werken aan het kanaal er komen. Volgens Maarten Tavernier moeten we daarvoor in de richting van een economische lobby kijken. “Ze kijken uit naar mogelijk vrachtvervoer over het kanaal, maar ook naar ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. Men zal dan argumenteren: ‘Dat kanaal ligt er nu, laten we dan gebruik maken van de kans om de bedrijvigheid ook verder te ontwikkelen.’ En de Vlaamse Waterweg zelf focust te zeer op dat ene thema.”

De natuur wordt al te vaak als bijzaak bekeken en dat stuit de groenen tegen de borst. “We hebben momenteel geen tekort aan werkgelegenheid, we hebben amper volk genoeg om de vele vacatures in te vullen. Maar we hebben wel een serieus gebrek aan natuurgebieden.”

Noodzakelijk?

Het ‘complex project’ is maar zeer beperkt economisch onderbouwd. Een studie uit 2014 ziet in bepaalde scenario’s een beperkte economische meerwaarde, maar deze kosten-batenanalyse werd niet ernstig opgemaakt. Zolang deze voorwaarde niet vervuld is, zal de partij zich tegen dit project verzetten. Want nog volgens de groenen is de opwaardering van het kanaal lang niet zo ‘noodzakelijk’ als nu door De Vlaamse Waterweg wordt gesteld.

Als we stellen dat er geen natuur moet verdwijnen, maar dat er eigenlijk zou moeten bijkomen, krijgen we te horen: ‘Dat is een ander dossier.’

Om de vooropgestelde tonnages te halen, wordt ook gerekend op de inplanting van een nieuw Regionaal OverslagCentrum (ROC) langs het kanaal. Dat is een plaats waar de goederen die per schip aankomen, worden overgeladen op vrachtwagens. Zoals Jan Vanaverbeke van Natuurpunt eerder zei: “Daar spreekt men van 1 miljoen ton overslag per jaar. Een vrachtwagen mag maximum 44 ton wegen. Dus dat betekent dat er bijna 23.000 volgeladen vrachtwagens in onze regio op de weg komen. Meer verkeer in plaats van minder.” Terwijl er volgens Groen nu al transportproblemen zijn voor sites die langs het kanaal liggen.

Tunnel van Stasegem naar Kuurne

Toch heeft het onderzoek dat momenteel gevoerd wordt een mogelijke meerwaarde, volgens Groen. Binnen het ringtracé, een van de mogelijkheden die worden onderzocht om de Leie met het kanaal te verbinden, wordt wellicht voor het eerst een scenario onderzocht om de R8 deels ondergronds te laten lopen. Bij dat tracé heeft Groen in het openbaar onderzoek aangedrongen om deze ondertunneling als een afzonderlijk scenario te onderzoeken.

Je zou de ondertunneling kunnen starten onder de Leie en vervolgens onder de drie kruispunten tussen Harelbeke en Kortrijk

“Wat we nu voorstellen zijn plannen die eigenlijk eergisteren al moesten uitgevoerd zijn“, zegt Maarten Tavernier. “De bermen om de gelijkgrondse kruispunten te laten verdwijnen liggen al een tiental jaar klaar. Spijtig genoeg gebeuren er nog af en toe dodelijke ongevallen. Ieder ongeval is er één te veel en verantwoordt tegelijk de investeringen die dringend moeten gebeuren. Als we doorgaand en plaatselijk verkeer kunnen scheiden, zou dat de mobiliteit en de leefbaarheid voor de mensen die errond wonen ten zeerste bevorderen.”

Daarbij wordt gesproken van een tunnel van Stasegem naar Kuurne. Een ingreep die ook gigantische werken met zich zou meebrengen en enorme investeringen. Maarten Tavernier denkt dat die investering beperkt kan blijven: “Je zou de ondertunneling kunnen starten onder de Leie en vervolgens onder de drie kruispunten tussen Harelbeke en Kortrijk, maar je zou ook met de brug die nu al klaar ligt over de Leie kunnen gaan. Zulke werken zullen inderdaad ook iets kosten, maar niets in vergelijking met het graven van een nieuw kanaal.”

Zet in op de Leie

Groen wil voor het goederenvervoer focussen op de mogelijkheden die de Leie biedt. “Wij willen uiteraard niet dat de regio economisch achterop geraakt, en we zijn er ook voorstander van om watergebonden transport te stimuleren“, zegt Maarten Tavernier. “Vrachtwagens van de weg halen om die goederen op boten te zetten, dat is een positieve zaak, maar doe dat dan langs de Leie. Er wordt geïnvesteerd in de Leie voor grote boten tot 4.500 ton, maar er zijn vandaag nog heel wat bedrijven en bedrijventerreinen langs de Leie gelegen die niet van dat water gebruik maken. Deze bedrijven moeten via de vergunningsvoorwaarden verplicht worden om hun transport via het water te voorzien. Als dat niet mogelijk is, kunnen deze plaats maken voor bedrijven die overslagcapaciteit voorzien.”

Vrachtwagens van de weg halen, is een positieve zaak. Maar zet die goederen dan langs de Leie op boten

Met andere woorden: Groen wil de schaarse ruimte naast de Leie ten volle benut zien. Op deze manier kan transport via het water gestimuleerd worden zonder hiervoor open ruimte op te offeren. “Er zou eigenlijk langs de Leie natuur moeten bijkomen”, aldus Maarten nog.

Als compensatie voor de verdieping en verbreding van de Leie die momenteel in het kader van het Seine-Scheldeproject loopt, is er ook een plan rivierherstel Leie. “Dat plan voorziet dat er 500 hectare natuur moet bijkomen, maar de uitvoering van de nodige werken daartoe gaan maar in een zeer traag slakkegangetje vooruit en worden voortdurend in vraag gesteld. Terwijl het in een even hoog tempo zou moeten uitgevoerd worden als het technische luik aan de rivier zelf. Men heeft het nu zelfs over het opofferen van een waardevol natuurgebied, zoals het Oude Leiereservaat , dat zou moeten wijken voor de werken aan het kanaal. Compleet onaanvaardbaar voor ons.”

“Als we stellen dat er geen natuur moet verdwijnen, maar dat er eigenlijk zou moeten bijkomen, krijgen we te horen: ‘Dat is een ander dossier.’ Terwijl de overheid moet kijken naar alle aspecten van zo’n dossier, niet louter naar één aspect. De Vlaamse regering heeft al eens geprobeerd om van die 500 hectare er 300 te maken. Gelukkig is men niet geslaagd in dat opzet. Het heeft heel wat moeite gevergd om duidelijk te maken aan de politiek en de administratie dat zo’n plan dat ingediend is bij Europa niet zomaar kan gewijzigd worden.”

De natuur moet al te vaak wijken

“Waar die 500 hectare zich bevinden, is niet concreet bepaald. Men laat dat wat afhangen van opportuniteiten. Maar de ene keer is er een gemeente die protesteert, dan weer een landbouwer of een grondeigenaar, en zo is er iedere keer wel iets. En uiteindelijk komt er geen schot in de zaak omdat men niet durft tegen gemeentebesturen of landbouwers in te gaan. Men durft dat wel voor industrieterreinen of woongebieden. Maar de natuur wordt al te vaak naar het achterplan geduwd.”

Er ligt nu veel groen langs het kanaal Bossuit-Kortrijk en niet eens zo gek lang geleden beklemtoonde de provincie nog de recreatieve functie van het kanaal. Je zou ervan uitgaan dat die groene gebieden niet zomaar kunnen geschrapt worden. “Een ruimtelijke bestemming kan altijd veranderd worden,” zucht Maarten Tavernier. En dat kan zelfs binnen de procedure van een ‘complex project’. Als men niet kiest voor het rechtdoortracé, maar voor een van de andere trajecten, dan zal binnen dat ‘complex project’ een aantal ruimtelijke bestemmingen worden aangepast. Sowieso.”