Zee zeer gewild als laatste rustplaats: steeds meer mensen kiezen voor asneerlating

Meer en meer mensen willen na hun dood een asneerlating op zee. Dit jaar is er al van meer dan 500 overledenen afscheid genomen op de Noordzee. Endlis uit Oostende spreekt van een verdubbeling in de laatste vijf jaar. “Het is een heel mooi ritueel”, vindt zaakvoerder Michel Seeger. “Je as komt waar ook ter wereld terecht. En het is niet aan een grafsteen dat je herinneringen vindt, maar in je hart.”

“Wij begonnen eind jaren ’90 met asneerlatingen op zee”, vertelt Michel Seeger, zaakvoerder van de Oostendse rederij Franlis. Zij organiseren havenrondvaarten, Noordzeecruises en dus ook asneerlatingen onder de merknaam Endlis. “De eerste keer was op vraag van een kapitein ter lange omvaart, eigenlijk iets heel uitzonderlijk. Zeelui zijn al zo veel weg van huis, ze weten hoe het is als vrouw en kinderen wachten aan de kade. Zij kiezen meestal voor een graf aan land.”

“Wij hebben toen de wetgeving uitgeplozen en een eerste asneerlating georganiseerd. Op dat moment was er enkel een flou Koninklijk Besluit, dat niet zo goed in elkaar zat. Intussen is de wetgeving al enkele keren aangepast”, weet Michel. “Er is de wet op de lijkbezorging en een politiereglement van de stad Oostende, maar wij bieden de dienst nu ook aan in Nieuwpoort, Blankenberge, Zeebrugge, Cadzand en ook op de Schelde in Antwerpen. Wij willen de asneerlatingen zo kwaliteitsvol en sereen mogelijk uitvoeren. Een laatste reis maak je maar één keer.”

Velen zijn gestresseerd als ze opstappen, maar opgelucht als het voorbij is

Voor alle duidelijkheid: het gaat wel degelijk om een neerlating, want een asuitstrooiing is verboden. “Je moet de as te water laten in een biologisch afbreekbare recipiënt”, verduidelijkt de zaakvoerder van Endlis. “De urne gaat binnen het uur vanzelf open en dan verspreidt de as zich in het water. Mocht je de as wel mogen uitstrooien op zee, zouden we het toch niet doen. Het moet al erg windstil zijn om geen as tegen de boot of tussen de tanden te hebben. Mensen mogen kiezen waar de as wordt neergelaten: op een zandbank, voor een badplaats of zelfs vlak voor hun appartement. Enkele bekende figuren effenden het pad voor deze vorm van afscheid: Hugo Claus, Maurice Béjart, Gaston Berghmans…”

Tegen de stroom in

“Wij bieden de asneerlatingen individueel aan of per vijf. We laten niet meer dan 50 mensen toe op de boot, maar eigenlijk neem je best een kleinere groep mee. Dat maakt de sfeer heel anders. We brengen de urne aan boord bij fluitgeschal, de bemanning groet de urne en laat dan de vlag halfstok. Dan volgt een ceremonie met teksten en muziek. Bij het te water laten van de urne, met een touw aan een katrol, luidt de scheepsbel. Daarna cirkelt het schip rond de plaats waar de urne in het water wegzinkt en kan een bloemengroet worden gebracht.”

“De hele dienst neemt ongeveer een uur in beslag, afhankelijk van de gekozen plaats. Bij een collectieve ceremonie is de tijd beperkter, maar elke neerlating gebeurt wel op een aparte plaats. Het is zeker geen bandwerk. Op de terugvaart kunnen de nabestaanden kiezen: nog wat bezinnen op het schip, een koffie drinken… Velen zijn gestresseerd als ze opstappen, maar opgelucht als het voorbij is. Wij bewaren hier ook enkele urnen van families die nog niet klaar zijn voor het afscheid. Dat duurt soms meerdere jaren. Wij bellen hen regelmatig op om te vragen of het al zover is.”

“Dit jaar voerden wij al 442 asneerlatingen uit. Ik denk dat we eind dit jaar op een kleine 500 zullen uitkomen. De grote toename is van de laatste vijf, zes jaar. In die tijd verdubbelde het aantal. Nu stijgt het gestaag, zo’n 6 procent per jaar. Natuurlijk hangt dit samen met het fors toegenomen aantal crematies”, legt Michel Seeger uit. “En wat ook meespeelt: een traditionele begrafenis in een graf kost twee tot drie keer meer. Een individuele asneerlating kost bij ons 825 euro, een met vijf overledenen tegelijk 350 euro. 90 procent van de overledenen zijn Belgen, 30 procent West-Vlamingen, maar ook buitenlanders komen naar hier. Het zijn allen mensen die een band hebben met de kust of de zee of die tegen de stroom in willen varen, weg van het klassieke uitvaartgebeuren.”

Emotioneel

“Rond 1 november organiseren we herdenkingsvaarten voor een 50-tal families. Dan gaan we exact naar de plaatsen waar de asurnes van hun dierbaren zijn neergelaten. Ook doorheen het jaar is een herdenkingsvaart mogelijk. Soms keren families terug naar ons bij een volgende overlijden. Er zijn mensen die willen dat hun as wordt neergelaten op dezelfde plaats als die van hun vroeger al overleden partner.”

“Ik ben dankbaar dat we dit mogen doen”, zegt Michel Seeger nog. “Het is een heel mooi ritueel. Je as komt waar ook ter wereld terecht. En het is niet aan een grafsteen dat je herinneringen vindt, maar in je hart. Maar soms zijn het emotionele momenten. Ik herinner me een afscheid van een doodgeboren kindje. De ouders konden maar niet naar huis varen, hun gemoed was zo zwaar. De boot is blijven rondcirkelen, de kapitein was twee uur op zee met die mensen. We hebben daar geen extra factuur voor gestuurd. Onlangs kwam hier een terminaal zieke man. Hij wou alles weten over een asneerlating en stelde kritische vragen, terwijl zijn vrouw alsmaar bleef huilen. Je voelt zo mee met die mensen. Twee weken later kregen we het nieuws dat de man overleden was. Ons hele kantoor was diep geraakt.”