Topdokter Karel Decaestecker uit Desselgem pionier in niertransplantaties met robot: “Precisiewerk”

Professor dokter Karel Decaestecker (38) uit Desselgem, een van de gezichten van het programma Topdokters op Vier, groeide in no time uit tot een pionier en wereldexpert in robotgeassisteerde niertransplantaties. Hij is verbonden aan het Universitair Ziekenhuis Gent als uro-oncoloog en gespecialiseerd in de behandeling van nier- en blaastumoren met robotchirurgie. Over zijn opgedane medische expertises en over de toekomstperspectieven van zijn vak, geeft hij overal in Europa lezingen. Hij leidt als professor ook chirurgen op in zijn specialiteit, zodat die na afloop zelf aan de slag kunnen als roboturoloog.

Hoe ben je tijdens en na je studies gespecialiseerd geraakt in robotchirurgie voor uro-oncologie? Dat lijkt me een lange weg te gaan?

“Je hebt eerst en vooral de zeven jaar algemene geneeskunde die je moet volgen. Nu is het zes jaar, maar toen ik eraan begon nog zeven. Dat was aan de Universiteit Gent. Zelf raakte ik toen al – en eigenlijk was dat al langer – gefascineerd door de anatomie van de mens. Ontdekken en weten hoe je in elkaar zit, hoe alles werkt, wat je er aan kan verhelpen als dat nodig blijkt of moet: dat is geweldig interessant. Zo kon ik na afloop van de algemene opleiding geneeskunde starten met een assistentschap algemene chirurgie in het OLV van Lourdes Ziekenhuis in Waregem.”

Wereldwijd staan niertransplantaties met robots nog in hun kinderschoenen

“Na twee jaar keerde ik terug naar Gent en was ik ook een klein jaar in Kortrijk aan de slag om dan te beginnen werken met robots. De technieken van robotchirurgie maakte ik mij eigen: heel geconcentreerd werken, met handen en ook met voeten de apparatuur bedienen, secuur zijn. Let wel: robotchirurgie zelf is niet nieuw. Het bestaat bij ons zeker al bijna twintig jaar. Maar het werd nog niet op alle vlakken van de chirurgie toegepast. Na een aantal specifieke opleidingen in binnen- en buitenland, kon ik in het UZ Gent beginnen met het opstarten van robotchirurgie voor het weghalen van nier- en blaastumoren. En in het verlengde daarvan niertransplantaties en autotransplantaties. Precies die niche had nog geen voorgeschiedenis in de robotchirurgie.”

Wat zijn de voordelen van robotchirurgie en dan vooral in de uro-oncologie?

“Ik geloof heel sterk in het robotverhaal. Bij ons in België is het al een tweetal decennia in gebruik, vooral dan bij prostaatoperaties. Daarna kwamen nier- en blaasoperaties. Vooral het reconstrueren van een vervangblaas met de robotchirurgie is vrij nieuw.”

“Er zijn veel voordelen aan robotchirurgie. Eerst en vooral hoef je in het menselijk lichaam geen grote insneden te maken. Enkele kleine sneetjes van een centimeter en soms een wat grotere van een vijftal centimeter zijn voldoende. Er is dus minder pijn, kleinere littekens en sneller herstel. Dat is zeker een groot voordeel van deze techniek, vergeleken met de traditionele chirurgie.”

Bij DL Medical uit Waregem liet ik een specifiek instrument ontwikkelen

“Je gaat in het menselijk lichaam met fijne, langwerpige instrumenten en je kijkt in een console driedimensionaal naar datgene waarmee je bezig bent in het lichaam van de patiënt. Daarbij gebruik je zowel je handen als je voeten om de robot te bedienen. Het voordeel van deze operatietechniek is ook dat je ermee in alle richtingen kan draaien tijdens het opereren. Met enkel maar je handen kan je nooit dezelfde soepele bewegingen maken. Je werkt met joysticks waarmee je in alle richtingen kan sturen, precies op die plaatsen in het lichaam waar het nodig is. Hetzelfde geldt voor de onmiddellijke omgeving rond de tumor of de te behandelen plek van het orgaan. Eigenlijk is deze vorm van een chirurgische ingreep een verdere ontwikkeling van de algemene, klassieke chirurgie en de nu bekende kijkoperaties, naar de mee door robotgestuurde chirurgie waarmee ik nu bezig ben.”

“Bij dat alles is het goed om weten dat je tijdens de chirurgische ingreep zelf heel relaxed kan zitten aan het scherm. Je staat niet voortdurend rechtop en gebogen boven de patiënt. Want wanneer je in zo’n belastende houding urenlang moet opereren, dan is dat op lange termijn slecht voor je eigen lichaam. Ik weet van oudere collega’s dat ze als gevolg van het langdurig rechtop en gebogen staan onder andere problemen hebben met hun gewrichten, de rug en de nek. Zeker wanneer je vrijwel uren aan een stuk ononderbroken aan of boven de operatietafel moet staan, is dat voor de chirurg en zeker alle andere collega’s die mee de ingreep helpen uitvoeren lichamelijk bijzonder zwaar. Als je voor het scherm op een stoel je precisiewerk kan uitvoeren, is dat een wereld van verschil. Daar haalt de patiënt finaal het grootste voordeel uit.”

Heb je daarvoor zelf apparatuur laten ontwerpen?

“Ja. Het is zelfs bij een Waregemse, gespecialiseerde firma – DL Medical – dat ik een specifiek instrument liet ontwikkelen dat gebruikt wordt bij robotniertransplantaties. Die heeft het voor onze afdeling op het UZ Gent ontwikkeld.”

Zijn niertransplantaties met robots nieuw in de medische wereld?

“Wereldwijd staat het zeker nog in zijn kinderschoenen. Wij zijn er als eerste mee begonnen in België en hebben zeer goede resultaten geboekt. Binnen Europa zijn we de eersten die een robotnierautotransplantatie uitvoerden en op heden hebben we hiermee de meeste ervaring ter wereld. Bij een autotransplantatie wordt een zieke nier uit het lichaam gehaald, bewerkt en teruggeplaatst.”

“Vroeger was hiervoor een zware operatie nodig. Meestal werd de nier gewoon verwijderd. Met de robottechniek is het trauma veel minder en het herstel veel sneller, zodat autotransplantaties weer in de lift zitten en meer nieren kunnen worden gespaard. Je kan daarnaast in het geval van blaasaandoeningen – indien nodig – na het verwijderen van de blaas meteen een kunstblaas maken van een stukje dunne darm. Ter plaatse en allemaal in één en dezelfde keer zonder een grote buikinsnede te moeten maken. Wij hebben een honderdtal blazen op die manier vervangen, vermoedelijk de grootste ervaring in België. En het mag gezegd: tot nu toe zijn de patiënten zeer tevreden met het resultaat.”

Over welke eigenschappen moet een door robots geassisteerde chirurg beschikken?

“Het is echt een werk op finesse. Dat wil zeggen: heel geconcentreerd, doelgericht kijken en opereren met de machines die je in handen hebt. Heel secuur ook, zo weinig mogelijk wegknippen, alleen het noodzakelijkste. Ook in de onmiddellijke omgeving van het te behandelen orgaan kan je dankzij de technieken op dezelfde manier tewerk gaan. Het gaat hier over microscopisch, fijnzinnig opereren. Daarbij moet je over een bijzonder goed zicht beschikken. Je ogen moeten goed zijn. Net als de coördinatie van vingers, handen, benen en voeten. En telkens bijzonder goed nadenken over datgene waarmee je bezig bent.”

“Ook heel belangrijk is doelgericht werken in team, waarbij de een perfect op de ander is afgestemd. En misschien nog het belangrijkste van allemaal: een honderd procent persoonlijke voorbereiding op elke operatie die je doet. Alles van a tot z doornemen om het dan in team te kunnen uitvoeren. Want zelfs al werk je met robots of robotgestuurde apparatuur, is het nog altijd de chirurg die de beslissingen neemt. Een robot zal dat nooit kunnen overnemen.”

Nog niet aan een boek gedacht om de ervaringen en expertise die je nu al hebt opgedaan vast te leggen voor bijvoorbeeld chirurgen in opleiding?

“Misschien komt dat er wel van. Maar het zijn bijzonder drukke tijden voor mij. Een werkweek ziet er uit als volgt: een tot twee dagen voor consultaties, drie dagen operaties uitvoeren, een dag besteden aan opleidingen als professor en voortdurend tijdens het opereren ook assistenten mee opleiden. Alles samen betekent het dat ik als professor dokter uro-oncologie aan het UZ Gent een onderwijstaak heb voor de studenten algemene geneeskunde. Maar ook dat ik aan wetenschappelijke dienstverlening doe door lezingen te geven en door te gaan spreken en te zetelen in raden. Daarnaast doe ik ook aan wetenschappelijk onderzoek. Maar dat kan ik uiteraard niet helemaal alleen. Dat kan ook niet, maar is alleen maar mogelijk dankzij doelgericht en goed draaiend teamwork.” (DJW)