Dijkbreuk Oostkerke: ‘t Groot Gedelf verwijt De Vlaamse Waterweg nalatigheid

Liefst 30 meter middendijk spoelde weg in Oostkerke. © BELGA
Piet De Ville
Piet De Ville Medewerker KW

De spectaculaire dijkbreuk tussen het Leopold- en Schipdonkkanaal in Oostkerke bij Damme roept steeds meer vragen op. Volgens vzw ‘t Groot Gedelf ligt een gebrekkig onderhoud aan de oorzaak van de dijkbreuk. De Damse bioloog Patrick Meire denkt dan weer aan muskusratten of een gebrek aan plantengroei. “We hebben enorm veel geluk gehad”, zegt hij. “Bij hevige regenval zou het tot een effectieve overstroming gekomen zijn.”

Het is een ronduit indrukwekkende beeld: de middendijk tussen het Leopold- en Schipdonkkanaal die over een lengte van zo’n dertig meter volledig is doorgebroken. Heel wat omwonenden en passanten komen dan ook een kijkje nemen op het jaagpad langs het Schipdonkkanaal, waar de breuk goed te zien is. “Die van de haven van Zeebrugge zijn al begonnen met hun verbreding. Straks varen hier vrachtschepen door”, grapt een passant.

Grondige inspectie

Bij het stadsbestuur van Damme kunnen ze er minder mee lachen. “Kort nadat ik het nieuws vernam, gingen we met de betrokken instanties in overleg. We kwamen overeen dat eerst de landdijk aan de rijweg, die door de druk van het water ook deels was uitgespoeld, moest verstevigd worden. Om geen risico’s te nemen blijft ook de rijweg nog een tijd afgesloten”, zegt burgemeester Joachim Coens. “Wij vragen als stadsbestuur toch dat de beheerder van deze kanalen en de oevers, De Vlaamse Waterweg, grondig onderzoekt hoe dit is kunnen gebeuren. Er is nood aan een grondige inspectie van de stevigheid van deze dijken.”

Eerder opperde dijkgraaf Antoine Wijffels, verantwoordelijk voor het beheer van de Oostkustpolder maar niet voor deze kanalen en hun oevers op zich, dat de oorzaak kan gevonden worden bij vossen die gangen en schuilplaatsen graven in de middendijk en zo de stabiliteit in gevaar brengen. Maar bij De Vlaamse Waterweg, het bevoegde agentschap van de Vlaamse overheid, willen ze zich nog niet uitspreken over de oorzaak. “We sluiten niet uit dat dieren hier iets mee te maken hebben, maar de kans is reëel dat we de oorzaak nooit echt zullen achterhalen. De middendijk, met alle mogelijke sporen, is immers weggespoeld”, zegt woordvoerster Liliane Stinissen. “Eerste werk is nu om alles weer dicht te maken en te verstevigen met kleigrond en stenen. Sowieso worden de dijken wekelijks visueel gecontroleerd en jaarlijks à tweejaarlijks is er een grondige controle van de kanalen en de dijken, waarbij er dan ook duikers worden ingeschakeld.”

Baggerwerken

Volgens Guy Plasschaert, medestichter van de vzw ‘t Groot Gedelf die sinds jaar en dag strijdt tegen het bevaarbaar maken van het kanaal, ligt de oorzaak van de verzakking bij een gebrekkig onderhoud. “Ik wil er toch op wijzen dat geen mens zich nog kan herinneren wanneer de kanalen voor het laatst gebaggerd werden. Afleidingskanalen hebben een belangrijke functie en moeten goed onderhouden worden, wat hier dus duidelijk niet het geval is”, stelt hij. “Het peil van het Schipdonkkanaal kan in natte periodes makkelijk twee meter dalen of stijgen tussen eb en vloed. Dergelijke massa’s water 500.000 kubieke meter of meer per uur twee keer per dag afvoeren, brengt een enorme en sterke stroming met zich mee. Tijdens de zomer stellen we vast dat de bermen uitdrogen met verzakkingen tot gevolg. Geen wonder dat de bermen dan verslijten.”

Bij de dijkbreuk raakte ook het wegdek beschadigd.
Bij de dijkbreuk raakte ook het wegdek beschadigd.© Repro PDV

Michael Jansen, voorzitter van ‘t Groot Gedelf, sluit zich hier grotendeels bij aan. “Door het gebrekkige onderhoud van de kanalen – door het vele slib dus ook ligt het waterpeil standaard altijd zeer hoog”, stelt Michael. “De laatste jaren is zo veel corrosie ontstaan aan de bovenste boorden van de vaart, die hier oorspronkelijk niet voor extra versterkt zijn. De vaarten moeten dringend gebaggerd worden en bovenaan verstevigd. Anders gaan volgens mij de komende jaren overal verzakkingen beginnen ontstaan.”

Muskusratten?

Professor Patrick Meire, een Damse bioloog en autoriteit op het vlak van waterbeheer, ziet nog een andere mogelijke oorzaak. “Ik wil eerst en vooral zeggen dat ik geen geloof hecht aan de theorie dat de vossen de oorzaak zijn, want vossen maken geen holen waar ze in aanraking met water kunnen komen. Muskusratten eventueel wel”, stelt professor Meire. “Belangrijker is dat op veel plaatsen de vegetatie platgemaaid wordt. Zo blijft de aarde onbedekt achter en dit is de ideale toestand om erosie te krijgen. Een goede oevervegetatie, zoals een stevige rietkraag, zou voor stevigheid kunnen zorgen. Riet heeft erg diepe, stevig vertakte wortels en ook de rietstengels zelf zorgen voor stevigheid doordat ze de sterkte van de stroming wat afzwakken. Er moet over het algemeen meer geïnvesteerd worden in infrastructuur. Nu hebben we veel geluk gehad. Bij hevige regenval zou het tot een effectieve overstroming gekomen zijn.”

Volgens de woordvoerster van De Vlaamse Waterweg wordt er enkel gebaggerd in kanalen die bevaarbaar zijn. “Andere vegetatie is mogelijk, maar wij moeten ook rekening houden met het comfort en de veiligheid van fietsers en wandelaars bijvoorbeeld. Het is niet overal mogelijk om struiken en bomen te plaatsen. Op de locatie waar de dijkbreuk zich voordeed, stonden stonden er overigens net wél heel wat bomen”, klinkt het.

De Stinker en de Blinker

Het Schipdonkkanaal en Leopoldkanaal lopen vanaf Strobrugge bij Maldegem broederlijk naast elkaar tot aan de zee. In Oostkerke kruisen de twee kanalen de Damse Vaart, die in de periode van de aanleg van die kanalen nog een bevaarbare waterweg was. Samen met de dijken en oeverbeplantingen zorgen ze voor een uniek landschap, heel geliefd bij fietsers en wandelaars.

Het Leopoldkanaal werd in 1845 gegraven, loopt van Boekhoute tot aan Heist en dient als ontwatering van de omliggende polders. Het Schipdonkkanaal vindt zijn oorsprong in 1852 en is een afleidingskanaal dat het overtollige water van de Leie moet afvoeren. Dit kanaal kreeg de bijnaam de Stinker omdat het afgevoerde water sterk was vervuild door de industrie en de vlasroterij. Vissen zaten er oorspronkelijk niet in, maar de laatste jaren is dat veranderd doordat het water er veel properder is geworden. Het Leopoldkanaal kreeg dan weer de bijnaam de Blinker omdat het van oudsher de properste van de twee kanalen was. Plannen om deze kanalen ofwel samen te voegen, ofwel het Schipdonkkanaal te verbreden en bevaarbaar te maken als ontsluiting voor de haven van Zeebrugge, stuiten op sterk verzet in de regio. daardoor zit dit dossier volgens alle betrokkenen in de diepvries. (PDV)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier