Chaimae (16) in de voetsporen van vluchtelingen: “Ik wil mijn leeftijdsgenoten wakker schudden”

Een advertentie in het magazine Klasse trok haar aandacht. Begin januari stond ze samen met een van haar leerlingen aan de start van een indrukwekkende inleefreis. Joke Eeckhout, leerkrachte Nederlands, Engels en expressie in Rhizo, nam samen met Chaimae El Massaoul deel aan Road of Change, een reis georganiseerd door Bond Zonder Naam en Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Veertien leerlingen en hun leerkrachten uit heel Vlaanderen stapten in de voetsporen van vluchtelingen, door gans Europa.

Chaimae (16), een Belgische van Marokkaanse origine, zit in het vijfde jaar sociale en technische wetenschappen aan Rhizo campus Oost. Dat ze aan het Road of Change-project zou deelnemen, kwam voor haar omgeving niet echt als een verrassing. Als enige kandidate van Rhizo Oost besloot ze om in het ‘avontuur’ te stappen. “Chaimae had al een Instagram-account, waarop ze hulp zocht om vluchtelingen te helpen“, knikt Joke. “Samen met een vriendin zamel ik geld in om naar Palestina of Somalië te trekken en daar de nodige voedselpakketten uit te delen”, zegt Chaimae. “Mijn droom is om journaliste te worden.”

Kritisch denken

“Ik vind het belangrijk dat mijn leerlingen intens en kritisch leren denken. Die vorm van intelligentie, die karaktertrek is volgens mij een essentiële eigenschap, zeker voor jongeren”, vertelt Joke. “Daarom dat ik het Road of Change-project ook zo interessant vond. Ik dacht meteen ook aan Chaimae.” “Het is moeilijk om aan leeftijdsgenoten uit te leggen welke schrijnende toestanden we zagen. Anderen raken zoals wij op de reis geraakt werden, lukt nooit. Maar we mogen niet stoppen met proberen iedereen bewust te maken van de problemen.”

De inleefreis werd erg grondig voorbereid. Zo was er begin november al een driedaagse kennismaking met workshops over sociale media, de rol van ngo’s, het verschil tussen een vluchteling en een asielzoeker en de Dublinverordering (dat verdrag bepaalt welk Europees land verantwoordelijk is voor een asielaanvraag, red.). “Door de gemeenschappelijke interesse van de verschillende deelnemers in het migratie-vraagstuk, werden al meteen hechte banden gesmeed.”

“Anderen raken zoals wij geraakt werden, lukt nooit” – Chaimae El Massaoul

Begin januari trokken Joke, Chaimae en de anderen dan naar Calais en Duinkerke. “Daar hielpen we mee met het bereiden van maaltijden voor de vluchtelingen in de kampen. Een heftige dag, heel confronterend”, vertelt de 16-jarige studente. “Al leerden we ook heel veel. Iedereen kreeg meteen een duidelijk beeld van wat er in Europa in 2018 aan de hand is. We hadden snel door dat het hier even erg is als in het voormalige Oostblok. We mogen dus niet denken dat schrijnende toestanden enkel elders voorkomen.”

Anonieme kampen

De groep trok in februari dan verder door Europa. Kroatië, Servië, Slovenië, Italië, Frankrijk,… Allemaal plaatsen die een belangrijke rol spelen in het Europese migratie- en asielverhaal. “Ik stel mij bijvoorbeeld grote vragen bij het hek op de grens tussen Slovenië en Kroatië”, zegt Joke. “Gesubsidieerd door de Europese Unie terwijl er bovenaan ijzerdraden met scheermesjes hangen? Zelfs de lokale bevolking kan er geen contact meer hebben met elkaar. Is dat de investering dan waard? We hebben absurde dingen gezien, waarvan we ons afvroegen welke visie, welk idee daar achter kan zitten.”

Joke en Chaimae zijn het erover eens dat de inleefreis niet enkel het zien van de problemen als doel had, maar ook toonde hoe sommige organisaties de issues aanpakken. “Er zijn georganiseerde vluchtelingenkampen, maar evengoed zijn er ‘anonieme’ plekken. Het was soms echt erger dan we verwacht hadden: mensen die in de modder slapen, nul hygiëne, huilende en zieke kinderen,…”, zegt Joke. “In Italië bezochten we een kamp – als je het al een kamp kan noemen – waar mensen letterlijk onder een brug leven.”

Stem in het debat

Wat hen het meest aangreep, zijn de persoonlijke verhalen van hoe mensen mishandeld werden onderweg. “Ik kon met verschillende onder hen babbelen in het Arabisch. Dat maakt het wel makkelijker om een gesprek te voeren. Het is echt hallucinant om te horen hoe sommige mensen hun reis doorstaan hebben”, zegt Chaimae.

De Road of Change-reis krijgt ook in Kortrijk een vervolg. Joke en Chaimae spreken in iedere graad van hun school en tonen er hun fotomateriaal. Op 25 april plant Rhizo ook een evenement voor alle leerlingen en ouders. “Samen met Joke word ik een stem in dit debat. Ik wil mijn leeftijdsgenoten wakker schudden. Hen tonen dat er écht een probleem is. Tegelijk vonden we in het project ook veel hoop. Het werkt inspirerend om te horen dat mensen in de buurt van de kampen doen wat ze kunnen en proberen om de lokale bevolking en de vluchtelingen samen te brengen. Die mensen, die organisaties maken het verschil.”

(Els Deleu)