Wie wordt de grootste partij bij ons?

Tom Gheeraert
Tom Gheeraert Medewerker KW

Wie wordt de grootste partij van West-Vlaanderen? CD&V staat traditioneel sterk in onze provincie maar voelt de hete adem van N-VA in de nek. Die laatste heeft niet alleen de ambitie om de grootste partij te worden, maar pretendeert ook dé volkspartij van Vlaanderen te zijn, een titel die CD&V zich altijd heeft toegeëigend. De rivaliteit leidt tot wederzijds wantrouwen. “Je voelt aan dat CD&V ons overal probeert buiten te houden, om N-VA zeker niet groot te maken”, zegt de Izegemse N-VA-burgemeester Bert Maertens. En dat terwijl beide partijen amper 14 jaar geleden nog innig in een kartel naar de kiezer trokken.

N-VA heeft op nationaal vlak de wind in de zeilen en hoopt in oktober in nog meer steden en gemeenten deel te kunnen uitmaken van de meerderheid. Maar in de steden en gemeenten van West-Vlaanderen is het nog altijd vooral CD&V die de lakens uitdeelt. Wordt oktober 2018 het kantelmoment? Volgens onze flitspeiling alvast niet in Brugge, waar Dirk De fauw (CD&V) duidelijk beter in de markt ligt dan Pol Van Den Driessche (N-VA).

“Moeilijke provincie”

Carl Devos.
Carl Devos.© Foto a-RN

“West-Vlaanderen wordt voor N-VA een moeilijke provincie”, zegt politicoloog Carl Devos. “Het is altijd een sterke CD&V-regio geweest, maar niet uitgesloten. CD&V verliest op Vlaams niveau al enkele verkiezingen op een rij veel kiezers, N-VA wint er. De trend van CD&V is dalend, van N-VA stijgend. De vraag is of die twee lijnen dit najaar elkaar zullen kruisen in West-Vlaanderen. Dat zou kunnen, maar ik denk dat dit niet evident zal zijn. Volgens mij zal N-VA wel groeien, maar het zal een serieuze groeispurt moeten zijn om CD&V van de troon te stoten. CD&V zal dat ook niet zomaar laten gebeuren.”

Volgens Carl Devos heeft N-VA niet de ambitie om een echte volkspartij te worden. “N-VA streeft ernaar om de grootste partij te worden, maar dat is niet per se hetzelfde als een volkspartij. Een volkspartij is een partij met verscheidene geledingen in de samenleving, die verscheidene groepen met elkaar moet proberen te verzoenen. N-VA daarentegen is veel offensiever. De partij formuleert veel scherpere standpunten en komt ook voor bepaalde groepen niet of weinig op. Volkspartij is een term die veelal gebruikt wordt om een partij te omschrijven die in vele geledingen van de samenleving thuis is. N-VA is dat zeker, anders zou ze niet de grootste partij zijn, maar heeft een andere benadering van politiek dan een echte volkspartij.”

“Bijna een stunt”

Herwig Reynaert.
Herwig Reynaert.© Foto Kurt

Collega Herwig Reynaert treedt hem bij. “Het zou een straffe stoot zijn, mocht N-VA erin slagen om de grootste partij van West-Vlaanderen te worden”, zegt hij. “Ook moet je er rekening mee houden dat N-VA op lokaal vlak een nieuwe partij is. Het was al bijna een stunt dat ze de vorige keer zoveel lijsten en kandidaten hadden en dat ze een meer dan degelijk resultaat haalden. De partij moet nog de tijd krijgen om zich op lokaal vlak verder te ontplooien. In die zin is het een heel begrijpelijke poging van N-VA om zich te profileren als de volkspartij bij uitstek. Als volkspartij kun je bij verscheidene types van kiezers je stemmen halen. Op lokaal vlak gaat dat gemakkelijker, omdat het er altijd minder ideologisch aan toe gaat.”

Sander Loones.
Sander Loones.© Foto a-RN

N-VA-ondervoorzitter Sander Loones, ook lijsttrekker in Koksijde, steekt niet onder stoelen of banken dat N-VA zich als volkspartij profileert. “We hebben niet de ambitie om de grootste volkspartij in Vlaanderen te worden, we hebben de pretentie om te zeggen dat we dat al zijn”, zegt Sander Loones. “In de kiezersprofielen zie je al dat N-VA de dwarsdoorsnede is van de samenleving. Het klopt dat CD&V nog altijd de grootste partij in West-Vlaanderen is, maar wij zijn klaar om die rol over te nemen. De afgelopen zes jaar hebben we hard gewerkt om op lokaal vlak onze positie te versterken. Medewerkers zijn constant bezig met ons afdelingsweefsel. Dat gaat van de acties en tussenkomsten in de gemeenteraden tot ondersteuning bij het gebruik van communicatiekanalen en sociale media.”

“Niet babbelen, doen”

Terwijl CD&V kan terugvallen op haar middenveld heeft N-VA geen eigen seniorenbeweging of ziekenfonds. “Nee, bewust niet”, zegt Sander Loones. “We zijn geen partij die gelooft in rangen en standen. N-VA is een aanbodpartij, we komen met ons eigen programma. Het is aan de kiezers om te bepalen of ze dat aanbod aanvaarden of niet. Bovendien denk ik ook oprecht niet dat dit nog het Vlaanderen van vandaag is. Het is niet omdat je bij de CM zit, dat je dan automatisch voor CD&V stemt, wellicht tot spijt van CD&V, kan ik mij inbeelden.”

Hilde Crevits.
Hilde Crevits.© Foto a-RN

Bij CD&V zijn ze er als de kippen bij om de bedreiging van N-VA in West-Vlaanderen te minimaliseren. “Het domste wat je in de politiek kan doen, is bedreigingen zien in andere politieke partijen”, zegt Hilde Crevits, Vlaams minister van Onderwijs en lijsttrekker voor CD&V in Torhout. “Je moet uitgaan van je eigen sterkte en van je eigen sterke kandidaten. We hebben heel goed personeel in West-Vlaanderen: 31 burgemeesters, 177 schepenen en meer dan 350 gemeenteraadsleden. De sterkte van CD&V in onze provincie is wellicht ook te verklaren door de aard van West-Vlamingen. De werkloosheid is er het laagst en jongeren halen het hoogste studierendement. Er is dus een mentaliteit van niet babbelen maar doen.”

“Lokaal beleid”

In de wandelgangen bij CD&V leeft echter de vrees dat N-VA van plan is om vlak voor de verkiezingen de regering te laten vallen, zodat nationale verkiezingen samenvallen met de lokale. Op die manier zouden die kunnen gaan over nationale thema’s als veiligheid en migratie. “Lokale verkiezingen moeten over lokale thema’s gaan”, zegt Hilde Crevits. “Ik ben een voorstander van grote lokale autonomie en ik zou het een schande vinden als lokale verkiezingen zouden worden gekaapt door nationale thema’s. Ik hoor in Brussel trouwens iedereen dat halsstarrig ontkennen, dus ik ga ervan uit dat er geen samenvallende verkiezingen zullen zijn.”

Ook Sander Loones ontkent dat N-VA van plan is om de regering te doen vallen, maar ziet niet in waarom lokale verkiezingen niet over veiligheid en migratie zouden mogen gaan. “Lokale verkiezingen zijn lokale verkiezingen, maar tegelijk zie je een aantal thema’s leven bij de bevolking die op elk politiek niveau relevant zijn. Als je kijkt naar de uitdagingen rond veiligheid en migratie, dan gaat dat niet alleen over federaal beleid, maar ook over lokaal beleid. Ik woon bijvoorbeeld zelf in Koksijde, dicht bij de Franse grens. Als Europa of het nationale niveau migratie niet kunnen aanpakken, dan voelen we dat tot in Koksijde. Dan zien wij dat vluchtelingen bij ons in de duinen slapen. Wij zijn een partij die op elk niveau met één verhaal een consequent beleid wil voeren. Migratie, identiteit en cultuur zullen belangrijke thema’s zijn in elke gemeente in Vlaanderen. Niet omdat we een federale campagne lokaal willen voeren, maar omdat de gemeente effectief dingen kan doen.”

Bert Maertens.
Bert Maertens.© Foto a-FM

Bij beide partijen is er wederzijds wantrouwen en dat kan een impact hebben op eventuele coalitievorming na de verkiezingen. CD&V probeert ons overal buiten te houden, om N-VA zeker niet groot te maken”, zegt Bert Maertens, een van de drie N-VA-burgemeesters in onze provincie. In Izegem vormt hij een coalitie met SP.A, zonder CD&V. Hij ontkent dat dat een bewuste strategie was om CD&V van de troon te stoten. “Wij kozen voor de tweede grootste partij.”

“Stabiele meerderheid”

“We hadden campagne gevoerd rond de grote schuldenlast en beloofden de kiezers om te besparen”, zegt Bert Maertens. “Dan is het belangrijk dat je een stabiele meerderheid hebt. Er was ook sneller toenadering tot mensen van SP.A dan van CD&V. We zijn niet per se tegenCD&V, maar wel voor een andere politiek. In Staden is er bijvoorbeeld een meerderheid gevormd met Open VLD, N-VA en SP.A omdat men verandering wilde. Maar ik ken even veel gemeenten waar we even goed besturen mét CD&V. Beernem is daar een goed voorbeeld van.”

Hilde Crevits ontkent dat er een partijbevel zou zijn om N-VA zo veel mogelijk uit te sluiten. “Dat is absoluut onjuist. Het is N-VA die op een bepaald moment de beslissing heeft genomen om alle lokale kartels op te blazen”, zegt ze. “Van N-VA heb ik op dat vlak dus zeker niets te leren. Ik vind dat je lokale afdelingen de vrijheid moet laten om samen te werken met de mensen en de partijen met wie ze willen samenwerken. In heel wat West-Vlaamse gemeenten wordt er op een positieve manier met N-VA samengewerkt. Ik zie dus niet in waarom dat in de toekomst niet zou kunnen worden verder gezet.”

‘Voorakkoorden’

De minister ziet eerder een omgekeerde beweging waarbij N-VA van plan is om zoveel mogelijk coalities te vormen zonder CD&V. “Kijk wat er gebeurd is Kortrijk, waar CD&V in 2012 de grootste partij werd, maar toch buiten de coalitie gehouden werd. Ik fronste ook even de wenkbrauwen toen ik de hele heisa zag rond de ‘voorakkoorden’ in Oostende. Wat is N-VA daar aan het doen? De verkiezingen zijn belangrijk, maar ook de coalitievorming. Ik hoop oprecht dat niemand onze partij op voorhand zal uitsluiten.”

Katrien Desomer.
Katrien Desomer.© Foto a-JL

In enkele gemeenten regeert nog altijd het kartel van CD&V en N-VA, maar het ziet ernaar uit dat er van deze kartels weinig zal overblijven na oktober. Ook in Ieper, de stad van kartelarchitect Yves Leterme, werd het kartel onlangs opgeblazen. “N-VA had beslist om alleen naar de kiezer te trekken”, zegt Katrien Desomer, lijsttrekker voor CD&V in Ieper. “Wij hebben daar akte van genomen, maar tegelijk aan elkaar beloofd om de rit gezamenlijk uit te doen. Dat loopt tot op vandaag naar behoren. Ik denk dat we beiden op een volwassen manier daarmee omgaan en ik hoop dat dit ook zo blijft tot 14 oktober.”