De Zuid-Afrikaanse stad Kaapstad (circa 3 miljoen inwoners) kampt met zeer ernstige waterschaarste. Zo erg dat water er zeer zwaar gerantsoeneerd is en er binnen een paar maanden zelfs helemaal geen drinkwater meer gaat zijn. Ver van ons bed of kan dit ook in Vlaanderen gebeuren ook al regent het volgens sommigen veel te veel bij ons en komen om de haverklap overstromingen van dorpen en wijken in het nieuws?
We gebruiken veel water: voor de huishoudens, maar ook zeer veel voor de landbouw en de industrie. Een deel daarvan komt uit de grond en daarvan gebruiken we veel meer dan de natuur kan aanvullen. In bijvoorbeeld Zuid-West Vlaanderen is het grondwaterpeil de voorbije halve eeuw met tientallen meters gedaald. Een groot deel halen we uit gezuiverd oppervlaktewater waar het waterproductiecentrum van De Blankaart in de IJzervallei een cruciale rol in speelt. Soms komt het water ook van ver. Wist je bijvoorbeeld dat het drinkwater voor Oostende via een leiding komt die van de Ardennen, via Brussel naar de kust loopt? De leiding is er ooit gekomen op vraag van Leopold II en is zo’n 100 jaar oud.
Vorig jaar regende het een lange periode niet. De provinciegouverneur legde de landbouwers een hele tijd een verbod op om velden te besproeien. Men verwees al snel naar de droge zomer van 1976. Terecht en ook weer niet. Was een extreem droge zomer toen gewoon om de 30 à 35 jaar volgens experten zal dit nu om de 5 jaar zijn. Door de klimaatverandering gaan dergelijke droge periodes dus veel frequenter voorkomen en zal het in andere periodes op een korte tijd veel meer regenen waardoor overstromingen meer gaan voorkomen. Algemeen gaat er minder neerslag vallen en als die valt zal dit heviger zijn.
Een probleem ontkennen helpt zelden om het op te lossen. Rond de klimaatverandering en rond de uitdagingen voor onze watervoorraad is dat niet anders. We kunnen nog jaren blijven discussiëren of de verandering van klimaat en neerslag door de menselijke activiteiten komt of gewoon een natuurlijke cyclus is van om de zoveel duizend jaar een ander klimaat, het probleem is er. Als we in een sowieso al dichtbevolkt land als het onze willen blijven drinkwater hebben, aan land- en tuinbouw doen en ons niet blauw moeten betalen aan de invoer van water uit andere landen, dan houden we beter rekening met de lessen die de natuur ons nu al geeft.
Iedere liter water die in die buffergebieden terecht kan, loopt niet in dorpen en straten
Om in periodes van zware regenval het water te bergen zijn natuurlijke buffergebieden van levensbelang. Poldergraslanden, beek- en riviervalleien zijn van cruciaal belang als buffer, als reservoir: iedere liter water die in die gebieden terecht kan, loopt niet in dorpen en straten. Het is al ontelbare keren aangetoond waar men die buffergebieden opvulde en volbouwde lopen tijdens hevige regenval wijken en soms ganse dorpen onder water. In al deze gebieden is er per direct een absoluut verbod noodzakelijk om ook nog maar 1 kubieke meter grond te storten, 1 vierkante meter te bebouwen.
Veel van deze beek- en riviervalleien zijn ook landschappelijk en voor de natuur erg belangrijk. Neem bijvoorbeeld de vele duizenden ha grote en beschermde IJzer- en Handzamevallei (Kortemark, Diksmuide, Merkem, Lo-Reninge, Vleteren, …). Deze voor Vlaamse normen enorme valleigebieden behoren tot de belangrijkste natuurgebieden van ons land, maar kunnen tijdens hevige regenval al eeuwenlang ook nog onder water lopen. Door dat ze als het ware ‘het waterbed’ van beken en een rivier als de IJzer vormen, lopen vele dorpen en zelfs een stad als Diksmuide niet onder water. Op plaatsen in binnen- en buitenland waar men deze valleien verkwanselde zijn echte waterrampen ontstaan.
Het is zo klaar als water dat meer natuurbehoud in de kustpolders de grootste waarborg is voor minder waterellende en voor voldoende en betaalbaar drinkbaar water
Deze gebieden vormen een wapen tegen overstromingen, maar bufferen ook veel water dat in tijden van waterschaarste van cruciaal belang is voor mens, landbouw en natuur. Het behoud van deze gebieden is van levensbelang om schade aan mensen en goederen door overstromingen te voorkomen en om te zorgen dat we ook in de toekomst nog over voldoende bruikbaar (drink-) water zullen beschikken. Sommige geesten zijn er nog niet echt klaar voor, maar het is zo klaar als het water uit de kraan dat meer natuurbehoud én -herstel in de kustpolders en in de beek- en riviervalleien de grootste waarborg zijn voor minder waterellende en voor voldoende en betaalbaar drinkbaar water in het Vlaanderen van de dichte toekomst.
Ondanks alle signalen van de natuur, ondanks alle wetenschappelijke onderzoeken blijven sommigen doof en blind tegelijk voor deze uitdagingen. Die wijken en zelfs ganse dorpen komen evenwel niet onder water omdat het meer regent dan 50 jaar geleden en het grondwaterpeil daalt niet door de schuld van het natuurbehoud. Neen, er zijn verbanden tussen klimaat, het beheer van onze open ruimte en de aanpak van natuur en landschap. Het is meer dan tijd om die zaken in te zien en als overheid, als beleid echt in actie te komen.
20 jaar geleden zorgde het Duinendecreet ervoor dat aan onze kust een paar duizend ha duingebied beschermd werden. Op vandaag blijken die duinen cruciaal voor het voorkomen van de doorbraak van de zee, in het verhinderen van enorme waterellende. Wel, op vandaag hebben we nood aan even gedreven politici als ten tijde van het Duinendecreet. Dit maal niet voor de duinen, maar wel voor de polders en de beek- en riviervalleien. Om te voorkomen dat morgen echte rampen gebeuren en water voor veel mensen zowat onbetaalbaar gaat worden, moeten politici, moet de overheid in actie komen. De problemen zijn een feit, niemand mag zich nog verstoppen achter de onzin dat er eerst meer onderzoek moet gebeuren om het zeker te weten. Water is zo cruciaal dat we ons hier geen enkel risico kunnen permitteren. Tijd voor ruimte voor water, tijd om het lef te tonen dat natuurbehoud meer is dan alleen maar opkomen voor planten en dieren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier