“Waar zijn onze hazen plots naartoe?”

De jagers in onze provincie zien amper nog een haas rondlopen. Gepakt door professionele stropersbendes, klinkt het in koor. Overal in de provincie groeperen jagers zich om ‘s nachts op patrouille te gaan, zeker nu er signalen komen dat ook de reeën steeds meer in het vizier van de illegale jagers komen. “Maar eigenlijk staan we machteloos. De stropers hebben vrij spel.”

Een prachtig hazenseizoen moest het worden voor de jagers. De hete en droge zomer was ideaal voor de diersoort, die vooral in de polderstreek voorkomt. “Twee weken voor onze jacht telde ik er nog bijna 40 in mijn gebied, de dag zelf zagen we er nog welgeteld drie”, zucht jager Rony Van Parys uit Oedelem. “En her en der in West- en Oost-Vlaanderen hoor ik hetzelfde verhaal. We zien onze hazen niet meer. Waar zijn ze naartoe? Een jaar lang steken we als jager al onze energie in het onderhouden van de gebieden voor de dieren. Want een haas groeit niet aan een boom, hé. Als je dan op een jachtdag geen enkel dier meer ziet… Frustrerend.”

“Op één nacht kan een stropersbende een hele populatie uitmoorden”

Ook al is er geen hard bewijs, niemand binnen de jachtwereld en het controlerende Agentschap voor Natuur en Bos twijfelt aan de reden voor de plotse achteruitgang: professionele stropers. “Een ziekte kan het zeker niet zijn, want dan zouden we kadavers vinden”, zegt Rony Van Parys. “Zeker bij hazen, want in tegenstelling tot konijnen kruipen die niet in een hol. Er is volgens ons maar één reden: stroperij.”

Populatie ontwrichten

Niet alleen voor de jagers is dit slecht nieuws, ook voor de populatie van de dieren zelf. “Jagers zijn onderworpen aan strenge regels. Die zijn er niet voor niets. We houden rekening met de voortplanting van de dieren. We weten wanneer er wel en niet gejaagd mag worden. We weten wanneer we een vrouwtje of een mannetje mogen schieten. Stropers houden met dat alles geen rekening. Voor hen is een beest een beest. Maar als je een haas op het verkeerde moment schiet, kan je een hele populatie ontwrichten. En dan duurt het vijf à zes jaar vooraleer je opnieuw íéts hebt.”

Een profiel op de stropers kleven, is zo goed als onmogelijk. “Daarvoor worden er te weinig op heterdaad betrapt, helaas”, zegt Maarten Goethals, woordvoerder van Sint-Hubertus Vereniging Vlaanderen (HVV). “We weten wel dat het niet meer grootvader is die met zijn fiets een haas gaat stekken voor de stoofpot op zondag. Het gaat om bendes, die uitgerust zijn met professioneel materiaal: de allernieuwste luchtdrukwapens, geluidsdempers, nachtkijkers, terreinwagens…” “Vaak gaat zo’n bende op pad met twee à drie voertuigen, die met elkaar in contact staan”, zegt Rony Van Parys. “De ene wagen speurt de dieren op, de tweede schiet de hazen dood en de derde raapt ze snel op. Dankzij de vooruitgang van de technologie is het stropen alleen maar sneller gegaan.”

“Zo’n bende kan op één nacht een hele populatie uitmoorden”, aldus Maarten Goethals. “Op hazen jagen is immers niet zo moeilijk. Het zijn de makkelijkste prooien om ‘s nachts te vangen. Het spreekwoord ‘als konijnen naar een lichtbak staren’ klopt. Als je met een licht schijnt, zal de haas zich rechten en naar het licht kijken. Dan moeten de stropers vanuit hun auto maar de een na de andere schieten.”

Officiële cijfers over stroperij hebben amper waarde omdat er zeer weinig zicht op de duistere praktijk is. De statistieken geven geen beeld van de realiteit. “Hoeveel en waar er gestroopt wordt, is zeer onduidelijk. Het is vaak niet meteen zichtbaar als stropers passeerden, niet elke jager geeft dit door…”

Het Agentschap voor Natuur en Bos vangt wel signalen op dat er momenteel een ‘spectaculaire stijging’ van stroperij op reeën is. Ook de jagers valt deze trend op. “Een haas op de zwarte markt – denk vooral aan restaurants – brengt 10 à 12 euro op, voor een ree krijgt de stroper al snel 100 euro”, klinkt het. “En voor de jacht op hazen of reeën gebruik je krek hetzelfde materiaal. Een nachtkijker, waar je makkelijk 1 kilometer ver kan mee kijken, kost zo’n 5.000 euro, maar dat halen die stropers er zeer snel uit.”

Stroperij op everzwijnen komt zeer weinig voor. “Die zijn zo sluw en slim en laten zich heel moeilijk schieten”, zegt Maarten Goethals. “Een everzwijn is daardoor een mythisch dier in de jacht. Bovendien zijn everzwijnen moeilijker te vervoeren en brengen ze ook veel minder op.”

Onderbemand

Alarmerend: tegen stropers valt weinig tot niets te doen, zo blijkt. Het Agentschap voor Natuur en Bos, dat verantwoordelijk is voor de controle, telt momenteel slechts acht personen voor West- én Oost-Vlaanderen samen. “Bij een melding is het dan ook onmogelijk om meteen uit te rukken”, geeft de verantwoordelijke voor de natuurinspectie Sven Vrielynck toe. “Daarbij is het vaak heel moeilijk om een onderzoek te starten. De tips luiden: ‘We hebben horen schieten, ongeveer langs die baan’. Begin dan maar… We houden nachtelijke controles, maar het blijft zoeken naar een speld in een hooiberg.”

Onderaan de prioriteitenlijst

De prioriteit van de inspecteurs – dat werd recent ook bevestigd door minister Joke Schauvliege (CD&V) in de commissie Leefmilieu en Natuur – ligt bij de aanpak van het beschadigen of vernielen van habitats en leefgebieden van beschermde soorten. “Omdat dergelijke feiten uiteindelijk de grootste impact hebben op populaties van wild of beschermde diersoorten”, aldus nog de minister.

“Op de zwarte markt brengt een haas 10 à 12 euro op, een ree 100 euro”

Ook bij politie en parket blijkt de jacht op de stroperij onderaan de prioriteitenlijst te staan. “Inspecteurs en de lokale politie konden vroeger een beroep doen op de ondersteunende politie-inspecteurs van de dienst Leefmilieu van de federale gerechtelijke politie. Maar ook die dienst bestaat amper nog”, stelt Maarten Goethals van Hubertus Vereniging Vlaanderen, die ook naar de eigen sectorleden kijkt. “Daarnaast merken we dat er steeds minder mensen nog de functie van bijzondere veldwachter op zich willen nemen, zeker nu de voorwaarden zijn verstrengd. Dat is nochtans een ongelofelijk belangrijke functie op het veld. Zij zijn de oren en ogen, ze mogen pv’s opstellen en onderzoeksdaden stellen. Voor ons, als Hubertus Vereniging Vlaanderen, ligt daar een belangrijke rol weggelegd in de strijd tegen stropers. Dit ambt opwaarderen kost de overheid trouwens niets.”

Het Agentschap voor Natuur en Bos roept de bijzondere veldwachters op om zich beter te organiseren. “Nu heeft iedereen een klein gebied, een lappendeken. Een achtervolging is niet mogelijk, want met een wapen mag je je eigen domein niet verlaten.”

Burgerpatrouilles

Intussen gaan de jagers zelf in hun gebied op pad om stropers te betrappen en hun dieren te beschermen. Een burgerwacht in het bos, zeg maar. Ook in gebieden waar er nog geen spectaculaire vermindering van het aantal hazen is, zoals in het zuiden van de provincie. “Met de wildbeheereenheden in de streek tussen Roeselare en Houthulst organiseren we ons op zo’n manier dat er bijna iedere avond iemand of een groepje op pad is”, zegt jager Kenneth Pype.

Maar veel kunnen de jagers daarbij niet doen. “We hebben geen enkele bevoegdheid, we mogen enkel observeren”, zegt Rony Van Parys, die zelf vroeger bij de politie actief was en ook controles in de streek tussen Brugge en Knokke-Heist organiseert. “In feite zijn we machteloos. Dat weten die stropers ook. We kunnen ook niet elk moment op het terrein zijn. In mijn regio woont een jachtopziener in zijn gebied. Elke avond was hij paraat. Maar toen hij even naar het toilet ging, waren er stropers aan het werk in zijn gebied. Wat kunnen we er tegen doen? De stropers hebben vrij spel, ja.”