Audioverhaal gidst wandelaars met Cees Nooteboom en Jan Vanriet door Claus’ Verdriet van België

In het weekend van 18 maart lanceren Kortrijk en het Vlaams-Nederlands Huis deBuren het audioverhaal Het verdriet van België. Het is een bewerking van de wandeling die Hugo Claus samen met Cees Nooteboom in 1983 maakten voor Radio 2. De opnames van toen werden verwerkt in een geluidswandeling die via een app te downloaden is. De wandeling maakt deel uit van een herdenkingsreeks rond Hugo Claus die tien jaar geleden overleed.

“Ge klapt gi nog goe Kortriks”, zegt een van de jongens die Hugo Claus en Cees Nooteboom op hun radiowandeling nabij het Guldensporenpark in Kortrijk tegenkomen. Hugo antwoordt: “Azo en azo, ‘n bitje”. Waarop de jongen zegt: “Tussen de twië.”

Een kort fragment uit de radioreeks die in 1983 op radio 2 in Het Vertoon werd uitgezonden. Na het verschijnen van Hugo Claus’ Het Verdriet van België gaan de Nederlandse schrijver en Claus-vriend Cees Nooteboom en Claus zelf op stap in Kortrijk. Ze zijn er op zoek naar delen van de werkelijkheid die Claus voor het decor en de verhalen van zijn grote roman heeft gebruikt.

Claus bracht een groot deel van zijn kindertijd door in Kortrijk – in het boek is dat Walle – in een bijzondere tijd: die van de Tweede Wereldoorlog. In het Verdriet van België zien we Louis Seynaeve opgroeien in Walle en lezen we hoe hij afrekent met nonnen en met de priesters van het Sint-Amandscollege, hoe hij tussen familieleden en vrienden laveert en hoe hij door het door bombardementen geteisterde Kortrijk zwerft…

De geluidsopnames van de wandeling van Claus en Nooteboom zijn vrijwel intact gebleven. Vier afleveringen van ruim 40 minuten gesprekken, die het duo samen met radioman Bob de Groof voerden. Eva Moeraert herwerkte de opnames tot een geluidswandeling. Voor de voorstelling van die geluidswandeling of dat audioverhaal komt Cees Nooteboom op 18 maart naar Kortrijk.

Ook Jan Vanriet komt langs. Hij haalt samen met Cees Nooteboom herinneringen op aan hun innige vriendschap met Hugo Claus, laat zijn licht schijnen over de waarde van ‘Het Verdriet van België’ in zijn oeuvre en benadrukt de manier waarop de stad Kortrijk gerust een hoofdpersonage in het boek genoemd mag worden.

Clausland

De bewerkte geluidswandeling – een realisatie van deBuren, VRT, uitgeverij De Bezige Bij en stad Kortrijk – zal vanaf 18 maart gratis te downloaden zijn en zal vanaf dan als app kunnen worden gebruikt als de audiowandeling langs wat rest van ‘Clausland’ in Kortrijk.

Walle in ‘Het Verdriet van België’ is Kortrijk in de verbeelding van Claus

Een bijzonder initiatief van de stad voor een auteur met wie de relatie niet altijd probleemloos verliep. Er waren ooit plannen om Hugo Claus ereburger van de stad te maken en een soort van Claushuis in te richten in de stad, maar de auteur zelf liet direct weten dat hij daar geen zin in had. Hij wou dat ereburgerschap van Kortrijk niet: hij liep, naar eigen zeggen, niet hoog op met de stad. En hij is zeer duidelijk: hij wil over het voorstel van de stad zelfs niet eens nadenken.

Man met viool

In de gesprekken die hij voerde met Cees Nooteboom tijdens die tweedaagse stadswandeling in 1983 voor Radio 2 is van die getroebleerde verhouding met de stad weinig te merken. Het gaat er dan ook meer over wat nog rest van het Kortrijk uit zijn jeugdjaren. Dat is tegelijk veel en niet veel. En over hoe de auteur met dat decor is omgesprongen bij het schrijven van Het Verdriet van België.

Een bijzondere passage in de wandeling is wanneer een oudere heer op het trio Claus, Nooteboom, de Groof afstapt en Claus vraagt of hij de auteur is. “Ge spreekt over Walle. Hebt ge daar nog gewoond?” vraagt de man-met-de-viool aan Claus. Walle is een wijk in Kortrjik. “Nee,” antwoordt Claus. “Ik heb in Kortrijk gewoond. In het boek wordt dat Walle.” De man-met-de-viool: “Ge zoudt op internaat geweest zijn bij de zusterkes?” Claus: “In Aalbeke. In het Institut Saint-Joseph.” En dan vertelt de man-met-de-viool dat hij de zoons heeft gekend van inspecteur Claus. “Dat is mijn vader,” zegt Claus. “En de inspecteur is mijn grootvader.”In een gesprek achteraf vond Cees Nooteboom dat een van de mooiste momenten van de wandeling. Er zijn meer zulke spontane ontmoetingen met Kortrijkzanen, onder meer met de toenmalige baas van Café Groeninge.

Van de wandeling verscheen een boekje, uitgegeven bij Atlas en straks is er dus die audiowandeling waarin fragmenten te beluisteren zijn van die uitzendingen uit 1983. Wim Opbrouck leest er ook fragmenten uit Het Verdriet van België in voor, terwijl Jessie De Caluwe – die het programma in 1983 presenteerde – de wandelaars door Kortrijk gidst. De wandeling zelf is opgedeeld in twee lussen, een voor het noorden van de stad en een voor het zuiden.