“Om kunst te beleven moet je zien, voelen en ruiken”

Op dinsdagavonden laat Vier opnieuw zien hoe het eraan toe gaat in de kunstwereld, in de derde reeks van ‘Stukken van mensen’. Patrick van der Vorst, een van de vijf topdealers die aan het tv-programma meewerken, deelt nu ook in het boek ‘Wat is dit waard?’ zijn passie voor kunst.

Patrick van der Vorst heeft meer dan genoeg expertise opgebouwd om een boek over zijn ervaringen in de kunstwereld te rechtvaardigen. Na zijn studies rechten besloot hij toch te kiezen voor wat hem als jongen al mateloos fascineerde, de kunstwereld, en ging hij in 1995 in Londen aan de slag bij veilinghuis Sotheby’s als… manusje-van-alles. Vier jaar later had hij zich opgewerkt tot veilingmeester. Sinds 2009 runt hij in Londen twee toonaangevende internetplatformen waar zijn experts binnen de 48 uur de waarde van spullen schatten: Paddle8 en Value My Stuff. Voor een half miljoen klanten schatten zij tussen 300 en 500 objecten per dag. Maar af en toe geniet hij enkele dagen van de rust in het appartement van zijn uit Beernem afkomstige moeder Monique Depré, langs de Knokse wandeldijk.

“Ik kom nog naar België om mijn mama te bezoeken, maar ook enkele klanten. Mijn hobby is door de jaren heen uitgegroeid tot mijn werk, bezig zijn met ‘schone’ objecten is een plezier voor mij. Vroeger gingen er weliswaar meer kunstvoorwerpen door mijn handen, ik kon ze voelen en echt bekijken. Nu een groot deel van de expertises via internet loopt, mis ik dat aspect wel een beetje. Internet is een fantastisch werkmiddel en verlaagt de drempel naar de kunstwereld, maar om kunst echt te beleven, moet je de stukken toch live zien, eraan voelen, eraan ruiken zelfs.”

Over welke kwaliteiten moet een goeie kunstschatter beschikken?

“Het is vooral een kwestie van het oog trainen. Zoals een atleet traint om zijn spieren te ontwikkelen, oefenen wij het oog om de kwaliteit van een object te leren inschatten. Veilinghuizen Sotheby’s, Christie’s maar ook bijvoorbeeld Carlo Bonte in Brugge zijn de beste plaatsen om dat te leren. Daarbij heb je wel iemand nodig die bereid is je onder zijn vleugels te nemen, en je leert waar je op moet letten, wat de tips en tricks van de sector zijn.”

Alles wat uit Brugge komt, heeft weerklank tot over de grenzen

“Een beetje psycholoog zijn kan ook geen kwaad. Je komt dikwijls terecht bij mensen die op een belangrijk punt in hun leven staan een erfenis, echtscheiding, verhuizing van een woning naar een home… Het gaat dan niet louter om het geld maar ook om emoties, daar moet je begrip voor kunnen opbrengen.”

In de kunstwereld gaan grote bedragen rond. Hoe gaat een beginnende schatter daarmee om? Went het gauw?

“Dat klopt. Maar het went, je leert ook met die grote bedragen om te gaan. En beseffen wat de impact van je schatting op een mensenleven kan hebben. Een vaas een waarde toedichten van 500 of van 10.000 euro: vooral dat laatste kan iemands leven drastisch omgooien. Het is dus ook belangrijk om het met die persoon te hebben over zijn of haar verwachtingen. Die mogen niet overdreven hoog gespannen zijn, maar ook niet te laag. Realistisch zijn is de boodschap, en dat is niet altijd de gemakkelijkste kant van onze job. Want veel mensen dichten wat ze thuis staan hebben een grotere dan de realistische waarde toe. Zeker de markt van antiek heeft het op dat vlak de voorbije jaren moeilijk. En dat zorgt vaak voor ontgoocheling. Daar staat tegenover dat mensen, als ze horen dat hun ‘antieke’ zetel dan toch slechts 80 euro waard is, besluiten om die zetel eindelijk echt te gaan gebruiken waarvoor hij gemaakt is: om erin te zitten. En dat vind ik ook mooi.”

Geld haalt wel eens het slechtste in de mens naar boven, lees ik ook in uw boek. Heeft uw mensbeeld een knauw gekregen sinds u als kunstschatter aan de slag ging?

(lacht) “Ik heb geleerd dat de mens positieve én negatieve kanten heeft. En geld brengt iemands ware aard naar boven. Het is er aan de kant van de koper, bij wie hebzucht meespeelt, en aan die van de verkoper die het onderste uit de kan wil halen. Ik zie het op vandaag vooral gebeuren in de sector van de hedendaagse kunst, omdat men die nogal eens als investering beschouwt in plaats van als iets wat je al of niet raakt. Kunst wordt dan mooi omdát ze duur is en omgekeerd. Die ontwikkeling is niet goed.”

Bestaat er iets als kunst uit West-Vlaanderen die het goed doet?

“Alles wat uit Brugge komt, heeft weerklank tot over de grenzen. Brugge wordt vereenzelvigd met klassieke kunst, de middeleeuwen, en dat spreekt tot de verbeelding. Want mensen kopen kunst ook om het gevoel en om het verhaal dat eraan vasthangt. Kortrijk? Een meubelmaker als De Coene heeft naam, maar dan toch vooral lokaal, in bijvoorbeeld Groot-Brittannië zegt die naam weinig.”