Elke maandag zoeken wij voor jou uit of je écht bang moet zijn van de gevaren uit films en het journaal.
Deze week gaan we na of onze perkplantjes, ons huis of wijzelf ervoor moeten vrezen op een blauwe maandag met of zonder enige waarschuwing verpletterd te worden door een meteoriet. Niet dat er dagelijks meteorietenslachtoffers in de krant staan, maar occasioneel valt er toch al eens wat uit de lucht en het zal dan maar net jouw dak zijn. Voor wat tekst en uitleg gingen we aankloppen bij Steven Goderis, onderzoeker bij de Vrije Universiteit en Universiteit Gent en momenteel aan de slag in het Department of Earth and Atmospheric Sciences in Houston, Texas. Steven heeft roots in Aartrijke en is getrouwd met een Oostendse.
Jaarlijks 40.000 ton
En ja, er valt meer uit de lucht dan je zou denken. “Ieder jaar valt 40,000 ton extraterrestisch materiaal op de aarde”, vertelt Steven Goderis. Dat zijn ruw geschat 5.000 vrachtwagens die uit de lucht komen vallen. “Gelukkig voor ons gaat dat meestal om fijn stof.” Het gaat evenwel zeker niet altijd om stofdeeltjes, soms vallen er ook grotere objecten in op de aarde. “Dat weten we onder meer door de 180 impactkraters die op de aarde werden geïdentificeerd”, legt Steven uit. “Sommige zijn tot 300 km groot en worden geïnterpreteerd als gevormd door de inslag van asteroïde met een diameter van ongeveer 15 km. Ook de maan zelf werd naar alle waarschijnlijkheid gevormd door de impact tussen de proto-aarde en een object ter grootte van Mars, ongeveer 4,5 miljard jaar geleden.”
20 km van de West-Vlaamse grens
“De vraag is dus niet zozeer of er een meteoriet op West-Vlaanderen is terecht gekomen, maar eerder wanneer en hoe groot”, gaat Steven Goderis voort. “Kleine objecten (kleiner dan 50 m in diameter) worden frequent gedetecteerd en resulteren gewoonlijk in een ontploffing in de atmosfeer, waarbij soms een fragment van de oorspronkelijke meteoriet de doorgang door de atmosfeer overleeft. Dat was bijvoorbeeld zo in het Russische Chelyabinsk, Rusland een jaar geleden. Iedere vierkante kilometer van het aardoppervlak verzamelt gemiddeld 1 meteoriet per 50,000 jaar”, legt Steven uit. “Een meteoriet die aan de aardatmosfeer is blootgesteld, zal echter snel verweren (‘roesten’). De grootte van zo’n meteoriet kan variëren van een stofdeeltje tot enkele grammen. Het grootste gekende specimen is de Hoba meteoriet gevonden in Zuid-Afrika in 1920, met een gewicht van 54,000 kg.”
“Wereldwijd werden ongeveer 50.000 meteorieten teruggevonden”, aldus Steven. “Dit is voornamelijk bekend dankzij systematische wetenschappelijk zoektochten in hete (bv. de Sahara, Oman) en koude woestijnen (Antarctica), waar ze beter bewaren en gemakkelijk te vinden zijn. In België zijn 4 erkende meteorieten teruggevonden, en mogelijk nog enkele andere fragmenten. Het dichtst bij West-Vlaanderen is die van Sint-Denijs-Westrem, een 700 gram wegende steenmeteoriet die in 1855 inviel. Bij de inslag van de meteoriet van Lesves (Namen) in 1896, zou de zoon van de lokale boer op een haar na zijn gemist door 2 kg grote steen. Hoewel huizen en auto’s vaak schade ondervinden van meteorieten, zijn er maar zelden betrouwbare meldingen van rechtstreekse slachtoffers. In 1992 zou een jongen door een meteoriet zijn geraakt in Mbale in Oeganda.”
Meteorietjes vissen in je tuin
Als er zo’n ‘steentjes’, of stofdeeltjes, in onze tuin vallen, kunnen we die dan zien? Wel op zich wel, zo blijkt. “De beste manier om zelf (micro)meteorieten te gaan verzamelen is een netje te spannen in de afwatering van het dak”, geeft Steven als tip. “Na enkele maanden zal je minuscule gesteentefragmenten kunnen waarnemen die uit de ruimte afkomstig zijn!”
>> Zelf aan de slag? : http://io9.com/5984951/how-to-collect-meteorites-in-your-backyard
Tsunami’s, aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en wereldwijde branden
Nu, er zijn natuurlijk ook meteorieten die je niét kan vangen met een netje. “Als we spreken over de 10 km grote asteroïde-impact die het einde van de dinosauriërs betekende 66 miljoen jaar geleden, dan spreken we over gebeurtenissen die zich ongeveer maar 1 keer in de 100 tot 500 miljoen jaar voordoen. Door zo’n impact zouden enorme tsunami’s worden gevormd. Sterk verhit stof, as, en stoom zouden zich uit de krater opwerpen in minder dan een seconde. Uitgegraven materiaal met stukken meteoriet zou door de ontploffing in de atmosfeer geëjecteerd worden en bij het terug in de atmosfeer treden opwarmen, waardoor wereldwijd branden worden veroorzaakt. De schokgolven veroorzaken tegelijkertijd wereldwijde aardbevingen en vulkanische erupties. Na een lange periode van afkoeling door stofdeeltjes in de atmosfeer, zou de enorme uitstoot van CO2 tot een broeikaseffect. Fotosynthese wordt onderbroken (als er al iets overleeft) zodat de volledige voedselketen wordt verstoord.” Nergens een plekje op de aarde om je te verstoppen dus, ook niet in West-Vlaanderen.
Ondergronds!
Is alle leven dan meteen uitgeroeid in zo’n geval? Of is er ergens een plekje (De bunker in de Kemmelberg? De voet van de Windmolenparken in de Noordzee? De vleermuiskelder in ‘t Sterrebos van Rumbeke??) waar je je een tijdje (een maand of zes) kan schuilhouden met wat zorgvuldig gehamsterde voorraden? Wel, laten we stellen dat zo’n monstermeteoriet de vernieling wel grondig aanpakt, maar dat er toch altijd wel ergens iets door de mazen van het net glipt. 66 miljoen jaar geleden was er meer dan zes maanden maanden geen zonlicht, was er geen fotosynthese en verschroeiden felle branden het aardoppervlak. Maar toch wisten redelijk wat vissen, reptielen en amfibieën het te overleven, en zelfs een aantal voorvaders van de zoogdieren zoals we ze vandaag kennen. Die hadden dat te danken aan het feit dat ze in grotten of ondergronds leefden, reserves hadden en op een aangepast dieet konden overleven. Gelukkig maar, want anders waren wij er niet.
>> Meer daarover hier : http://news.sciencemag.org/2013/07/why-some-species-thrived-when-dinos-died
(FV)
>> Nog meer weten? Lees ook dit artikel van Steven Goderis en Philippe Claeys : https://dl.dropboxusercontent.com/u/47005186/Heelal.pdf
>> Een idee hoe het zou (kunnen) zijn als er een kanjer op ons afkomt? (Enkel voor wie vindt dat wetenschappelijke feiten niet per se relevant zijn in een film)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier