Leon Vandaele: de Reus van Ruddervoorde won 60 jaar geleden Paris-Roubaix

Rik Van Looy, Miguel Poblet, Rik Van Steenbergen… Allemaal waren ze in de 56ste editie van Paris-Roubaix op zondag 13 april 1958 niet opgewassen tegen Leon Vandaele, alias de Reus uit Ruddervoorde. Hij boekte op zijn 25ste de grootste zege uit zijn carrière.

Vandaele brak nogal wat botten en ontbeerde een ijzeren gezondheid. In 1960, op zijn 27ste, had hij als coureur het beste al gehad.

LeonVandaele zou op 24 februari de gezegende leeftijd van 85 jaar bereikt hebben. Hij bleef helaas op 67 verjaardagen steken, want hij overleed al op 30 april 2000. Leon, de Reus uit Ruddervoorde, brak nogal wat botten en ontbeerde een ijzeren gezondheid. In 1960, op zijn 27ste, had hij als coureur het beste al gehad. Wat hij tijdens de late jaren 50 in de klassiekers neerzette, was echter spraakmakend, met als moment suprême zondag 13 april 1958 toen hij de uitgedunde voorwacht op de roze piste van Roubaix voorbleef en op het podium mocht neerkijken op Miguel Poblet en Rik Van Looy. Eén kleine maand eerder had de zelfverklaarde keizer van Herentals de kale Catalaan, die in 2013 op 85-jarige leeftijd aan een nierfalen bezweek, van een loepzuivere hattrick gehouden in Milano-Sanremo.

Eéndagscoureur

Leon Van Daele had eerder al Parijs-Brussel (1957) gewonnen en zegevierde later ook in Gent-Wevelgem 1959. In de Ronde van Vlaanderen (1956) en in Milaan-Sanremo (1959) haalde hij eveneens het podium. Op nationaal niveau won hij Kuurne-Brussel-Kuurne (1954 en 1961), Nokere Koerse (1961), de Omloop Mandel-Leie-Schelde in Meulebeke (1962) en de Elfstedenronde in Brugge (1964). Last but not least lukte hij (vanaf 1956) een loepzuivere hattrick in het Kampioenschap van Vlaanderen in Koolskamp, wat hem nog het meest tot een regionale volksheld promoveerde.

De grote ronden waren geenszins aan de Reus besteed. Hij kreeg zijn zware carrosserie moeilijk over de hoogtemeters. Slechts in één ervan startte hij: de Ronde van Spanje in 1958, waarin hij het al na een week voor gezien hield. In kortere rittenkoersen bleef het bij dagzeges in de Ronde van Nederland (1957), Parijs-Nice (1958), Ronde van Luxemburg (1959 en 1961), de Tour de l’Ouest (1955 en 1956). Een ritoverwinning in de Trofee van Antwerpen (1957) verlengde hij in de eindzege.

Leon Vandaele behaalde globaal 88 overwinningen en toch had zijn carrière veel weg van een onvoltooide symfonie

Kaïn en Abel

Vandaele reed in 1957 en 1958 voor Faema, waar men hem steevast in de schaduw probeerde te houden van zijne keizerlijke hoogheid Rik Van Looy. Leon was tegelijkertijd de broer en de vijand van de narcistische Kempenaar. Juist dat was het wat Leon prikkelde om de partij kiezende ploegleider Lomme Driessens in het ongelijk te stellen. In 1957 won Leon, behalve Parijs-Brussel, ook Milaan-Mantua, de Trofee van Antwerpen en een rit in de Ronde van Nederland. Die successen waren een doorn in het oog van Lomme Driessens, die slechts één onvoorwaardelijke kopman gedoogde. Om inteelt te voorkomen, werd Leon keer op keer opgedragen om de spurt in te leiden voor Rik, wat hij zeker feilloos deed in de Ronde van Nederland 1957, die de keizer vijf gemakkelijke dagzeges en de eindoverwinning opleverde.

De grote ronden waren geenszins aan de Reus besteed. Hij kreeg zijn zware carrosserie moeilijk over de hoogtemeters.

PARIJS-BRUSSEL 1957

In Parijs-Brussel 1957 kende Rik Van Looy een slechte dag. Leon Vandaele nam het voortouw over en won voor Raymond Impanis en Jan Adriaenssens. Het had een averechts effect naar 1958 toe. Leon werd als de luis in de keizerlijke pels buiten de besprekingen van Parijs-Roubaix gehouden en stond quasi geïsoleerd binnen zijn eigen ploeg. Het zou er hem dus niet van weerhouden om die Helleklassieker te winnen. Zijn trouwe gabber Roger Decock zette hem uit de wind zodat Leon, zoals de andere kopmannen, fris aan de finale kon beginnen. De outsiders Seamus Elliott (uit Ierland) en Roger Verplaetse reden met kleine voorsprong de roze piste van Roubaix op. Geen van beiden durfde, door zegevrees bevangen, de spurt in te zetten. Hun weifeling kwam hen duur te staan, want ze werden door de ijlende achtervolgers overruled. In een warrige spurt hield Leon er het Europese puikje onder: Miguel Poblet, Rik Van Looy, Rik Van Steenbergen, Jean Forestier (winnaar Ronde van Vlaanderen 1956), Fred De Bruyne (de allerbeste klassieke coureur uit die periode) en Raymond Impanis werden in die orde geklopt.

‘Stichter’ Flandria

Het bleef in de Faema-familie, had je gedacht, maar Vandaeles putsch werd als majesteitsschennis geïnterpreteerd. Lomme Driessens had nog liever Miguel Poblet zien winnen. Voor Vandaele was het de tweede klassieke zege in 51 weken, dat stak! Zijn positie bij Faema werd onhoudbaar. Leon maakte er zich niet al te druk om. Zijn seizoen was dan al geslaagd en hij boekte dat jaar nog 15 andere successen. Zijn populariteit inspireerde vanaf 1959 tot het in het leven roepen van de wielerploeg Flandria met Leon Vandaele als expliciete kopman. Hij vulde de verwachtingen helemaal in met een dagzege in Parijs-Nice, een derde plaats (na Poblet en Van Steenbergen) in Milaan-Sanremo, een achtste in Paris-Roubaix en bovenal een zege in Gent-Wevelgem.

Parijs-Brussel 1959 was het tragische keerpunt in Vandaeles carrière. Na een val werd hij opgeraapt met een zware schedelbreuk, die hem maanden uit competitie hield

Fatale Parijs-Brussel

Leon wilde daar in Parijs-Brussel nog iets aan toevoegen, maar dat had hij beter niet gedaan. Het werd het tragische keerpunt in zijn carrière. Frans Schoubben had het weifelende peloton verschalkt en in een adembenemende spurt voor de tweede plaats haakten Leon en Poblet in mekaar. Voor Leon waren de gevolgen verschrikkelijk. Hij werd opgeraapt met een zware schedelbreuk, die hem maanden uit competitie hield. Zijn seizoen zat er dan al nagenoeg op.

Leon Vandaele was vanaf 1960 nog slechts de schim van daarvoor. Hij hervatte te vroeg en zijn geteisterd hoofd bleef opspelen. Ook zijn lever liet het almaar meer afweten. In de klassiekers speelde hij niet meer mee en zelfs in de lager gequoteerde koersen verschrompelde zijn rendement. Om zijn winning mood op peil te houden, viel hij vooral terug op de West-Vlaamse kermiskoersen. Met zijn overwinning in de Elfstedenronde 1964 van en naar zijn geboortestad Brugge bracht hij zichzelf een mooi eresaluut. Hij was amper 31 jaar toen hij de koersfiets wisselde voor het statuut van hoofdverdeler van fietsen Flandria. In combinatie daarmee baatte hij met zijn echtgenote Gilberte het drukbeklante Chalet Vieux Temps uit langs de Torhoutse steenweg in Zedelgem en veel later De Gilde in Oostkamp.

Leon Vandaele was te zacht voor de harde wielerwereld. Hij ging de controverse steevast uit de weg en antwoordde liever met de pedalen

Leon Vandaele was te zacht voor de toen al harde wielerwereld. Hij ging de controverse steevast uit de weg en antwoordde liever met de pedalen. Ook als afgevaardigde van de beroepsrenners in de nationale sportcommissie van de Wielerbond pareerde hij kritiek op de federatie.

Huldeboek in 2013

Brave Leon kreeg op donderdag 28 maart 2013, een maand na zijn 80ste geboortedag, in de Groene Meersen in Zedelgem en ‘s anderendaags in de Hoofdbibliotheek van Oostkamp zijn oververdiend huldeboek in de vorm van een uniek fotografisch memorandum dat als een stuk wielererfgoed gekoesterd wordt. Het is het geesteskind van dochter Ann Vandaele en van wieleradept Stefan Van Laere. Het boek bevat tal van prachtige foto’s, doorspekt met anekdotes en opmerkingen. De lezer wordt getrakteerd op een chronologische opbouw van zijn indrukwekkende carrière en een inventaris van zijn uniek palmares.