Joris Goens: “Als Belleman hou je een stukje folklore mee in leven”

Met maar liefst acht verschillende titels is Belleman Joris Goens de onbetwiste recordhouder in het Belgisch kampioenschap. “Ik voelde meteen dat ik in de juiste flow zat”, blikt hij terug op de wedstrijd begin deze zomer. Zijn vrouw Monica Rys won er bovendien de prijs voor best verklede escorte.

Even terug in de geschiedenis: sinds 2005 heeft Veurne een officiële Belleman. Die verwijst naar de functie van de vroegere stadsomroepers die vanop de pui van het stadhuis of vanop de roepsteen nabij de kerken de gemeentelijke berichten aankondigden voor de bevolking. Dat gebeurde vaak op zondag. Het ritueel was sinds vele jaren niet meer in gebruik. “De functie van stadsbelleman is de laatste jaren in vele Vlaamse steden weer in ere hersteld”, opent Joris.

Cultureel erfgoed

“Mijn functie omvat het aankondigen van evenementen en feestelijkheden in de stad. Een Belleman moet bij festiviteiten ook de orde handhaven. Een stadsbelleman moet over een krachtige stem beschikken, een voornaam voorkomen hebben en ook de plaatselijke geschiedenis kennen. Als Belleman van Veurne teken ik present op heel wat verschillende lokale activiteiten.”

“Beschouw ik de Belleman van Veurne als een apart figuur die volledig losstaat van mij? Dat klopt, het is een soort typetje. Meer nog, ik kan me er soms achter verschuilen als het ware. Wat ik niet over mijn lippen krijg, daar komt de Belleman wel mee weg. Toneelspelen ligt me wel, maar echt zelf op de voorgrond staan hoeft niet altijd voor mij. De Belleman wil een joviaal persoon zijn, net zoals sommige acteurs type-tjes spelen.”

“Wist je dat ik als ‘de bejaardencoördinator van de gemeente’ ook nog over een ander figuur beschik? In die hoedanigheid maakte ik een filmpje ter preventie tegen dikkedarmkanker. De Zonnebloem vroeg me om een spotje in elkaar te boksen. Het karakter zag ooit het levenslicht tijdens een toneelles, toen we verschillende typetjes bedachten. Omdat ik op dat moment 56 jaar was, moest ik zelf naar de dokter. Bleek dat ik een maagontsteking had zonder dat ik het wist”, vertelt Joris.

Stemgebruik

“Als Belleman hou je een stukje folklore mee in leven. Ze zijn ermee bezig om dit van ritueel cultureel erfgoed te maken, die procedure loopt momenteel dacht ik. In Vlaanderen zijn momenteel vijftien tot twintig belle- mannen actief. In Wallonië zijn er misschien een paar, maar die zijn niet aangesloten bij een vereniging of zijn niet officieel verbonden aan een stad. Dat laatste is een criterium om deel te nemen aan wedstrijden. Ik denk dat ik elk jaar aan een twintigtal optredens zit”, klinkt het.

“Mijn stemtimbre zakt een paar noten als ik een weekend achter de rug heb als Belleman”

Opvallend: de stemkleur van Joris verschilt van die van de Belleman van Veurne. “Als ik een weekend achter de rug heb als Belleman, dan zakt mijn stemtimbre een paar noten. Last heb ik daar niet van, als het niet té was natuurlijk. Met een juist stemgebruik zal ik niets forceren. Dankzij een megafoon of roephoorn kan ik bovendien gericht roepen, dat is veel handiger. Ik let er ook op dat ik voldoende drink. De stem moet op tijd en stond gehydrateerd worden”, legt Joris uit.

De Paradijsvogels

Is de Belleman per definitie een komiek figuur? “Ik probeer hem wat ludiek te maken, ja. Aangezien hij ook wat wegheeft van een champetter, de veldwachter van vroeger, kan je er iets meer mee doen. In Groot-Brittannië is de Belleman een iets statiger figuur en zijn de mogelijkheden beperkter. Ik vergelijk mijn personage wat met de rol van Werther Van der Sarren in De Paradijsvogels, die figuur was ook ludiek. De acteur zat trouwens in de jury van het Belgisch kampioenschap in Waregem in 2011. We zaten achteraf nog samen aan tafel. Door de jaren heen liep ik ook heel wat ander bekend volk tegen het lijf.”

Overwinteren

Eind juni vond op de markt van Lennik het Belgisch kampioenschap Bellemannen plaats. Er namen elf Bellemannen uit alle Vlaamse windstreken deel aan het kampioenschap. Ze waren allemaal gekleed in hun uniek plaatselijk bellemanpak. Een aantal onder hen werd vergezeld door een escorte, eveneens gekleed in folk-loristische outfit. Er was ook een prijs voor de beste verklede escorte. Monica Rys, de vrouw van Joris, ging met deze overwinning aan de haal. “Ik voelde meteen dat ik in de juiste flow zat. Je moet honderd procent in vorm zijn om het te halen op een kampioenschap. Ik bracht een tekst over het Brabants trekpaard, typisch voor die streek. Het blijft speciaal om jezelf nationaal kampioen te zien worden, ook al is het nu al de achtste keer. Dat mijn vrouw als best verklede escorte uit de bus kwam, maakte het wel extra speciaal”, glundert Joris.

“Echt zelf op de voorgrond staan, dat hoeft niet altijd voor mij”

De zomerevenementen in Veurne lopen bijna op hun einde. Joris richt het vizier stilaan op het najaar. “Toneel zorgt ervoor dat ik kan overwinteren”, lacht hij. “Ik ben er vier maanden per jaar mee bezig. Ik nam deel aan 16 producties, zoals onlangs ‘Tom, Dick en Harry’ bij de Koninklijke Sint-Lutgardisgilde. Wie veel naar toneel gaat, kent mij wel van zien. We spelen één productie per jaar. Andere spelers van ons gezelschap spelen ook in De Panne, bij mij blijft het bij één productie per jaar.”

“Vroeger waren er twee toneelverenigingen in Veurne, ik spreek dan over de jaren zeventig. Waar nu het nieuwe gemeentehuis staat, was er destijds een jeugdclub. Daar speelde ik voor het eerst mee in het stuk ‘Oscar’, als de kinesist. Je eerste rol vergeet je nooit“, mijmert hij. “Een lange periode kon ik geen toneel spelen omdat ik privéambulancier was bij de Westkust-Ambulance. Dag en nacht was ik van dienst en tussendoor groeiden ook de kinderen op. Pas op mijn veertigste begon ik te spelen bij de gilde.”

Druivenvanger

“Ik miste ei zo na geen enkele productie, met uitzondering van het jaar waarin ik aantrad in Belgium’s Got Talent met mijn wereldrecordpoging druiven vangen met de mond. In mei waren de preselecties en in juni volgden de audities in de Stadsschouwburg in Antwerpen. Het was een hele mooie belevenis om daar op het podium te staan. Zes maanden later volgden de liveshows. Dat was wel wat stresserend, je weet niet waar je staat. Het wereldrecord staat vandaag nog altijd op mijn naam. Niemand is zo zot om het te verbreken“, glundert Joris.

“Voor mijn recordpoging oefende ik drie keer per week samen met de fantastische werper Freddy en assistenten Paul en Jacques. In aanloop naar de liveshow had ik maar liefst 22.000 druiven opgevangen om te oefenen. Van de honderdtal pogingen om het wereldrecord te breken vooraf, zat ik er toch wel tachtig keer boven. In die zin was ik wel vrij zeker van mijn stuk. Ik hapte vlot 223 druiven weg. Een finaleplaats zat er niet in, omdat de kijker vermoedelijk oordeelde dat mijn doel bereikt was”, klinkt het.

Ook op Europees niveau gooide Joris hoge ogen. “Op mijn kast prijkt een town crier, een theepot die ik kreeg als trofee na mijn overwinning op het Europese gildekampioenschap in het Britse Colchester. De jury quoteert je op de tekst die je vooraf moet insturen. Het ging over de geschiedenis van Colchester. Tijdens de performance zelf zit de jury erg ver, zodat je stem luid genoeg moet zijn voor de verstaanbaarheid op grote afstand. Ook voor de juistheid van de tekst kunnen er strafpunten afgetrokken worden. Als je de tekst brengt, mag je geen woorden toevoegen of achterwege laten. Voorkomen en zelfzekerheid op het podium is nog een criterium. Ik riep er voor het eerst in het Engels. Mijn poging kon dus evengoed uitgedraaid zijn op een flop“, blikt de bekende inwoner van Veurne terug.

“Wat ik niet over mijn lippen krijg, daar komt de Belleman mee weg”

“Een Belleman begint in Groot-Brittannië altijd met ‘O yez O yez’. ‘God Save Our Queen’ wordt telkens vermeld op het einde. Ik maakte een knipoog naar onze koning en koningin. De Belleman van Nederland riep ook in het Engels en eindigde als tweede in Colchester, het brons was voor de Belleman van Gent. Mijn tekst in legde ik voor aan mijn schoonbroer omdat ik de tekstjuistheid en de Engelse uitspraak goed onder de knie wou krijgen. Je moet het vlot kunnen uitspreken, anders val je als Belleman door de mand.”

Fenomeen op YouTube

“Het echte Europees kampioenschap beëindigde ik ooit als wedstrijd. De wedstrijd in het Nederlandse Almelo telde 45 deelnemers. Alle Europese Bellemannen mochten zich inschrijven. Het was een open kampioenschap zonder limiet. Hoe meer deelnemers zijn, hoe meer glans de overwinning geeft. Mocht je punten geven aan wie de meeste optredens scoort, dan zou de Belleman van Gent altijd winnen. Hij is daar om de zoveel dagen van de partij. In de zomer ben ik meermaals op post in Veurne, dat spreekt voor zich. De opening van de kermis in Adinkerke, de Sint-Bernardusfeesten in Nieuwpoort… ook buiten Veurne ben ik vaak van de partij. Een artiestenbureau heb ik niet, ik ben op mezelf aangewezen. Je kan me terugvinden op Facebook”, klinkt het.

“Met dat item van het Europees gildekampioenschap bereikte ik een kleine 10.000 personen, dat gaf wel een boost. Nog steeds gaan de beelden van mijn recordpoging de wereld rond dankzij YouTube. Zo moest ik onlangs het Nederlandse programma ‘Wedden dat ik het kan’ bedanken voor hun aanbod”, lacht Joris.