Professor Reynaert: “Bekijk politici niet als pispaal”

Professor Herwig Reynaert: "Het gevaar dreigt dat kwaliteitsvolle mensen de stap niet meer willen of durven te zetten naar de politiek, wat een drama zou zijn". © JS
Stefan Vankerkhoven

“Politici moeten transparanter zijn over hun vergoedingen. Anders worden ze de pispaal van de samenleving, wat een drama is voor onze democratie.” Torhoutenaar Herwig Reynaert, professor politieke wetenschappen aan de UGent, beantwoordt de vragen die iedereen zich nu stelt.

Deze reportage kadert in ons dossier ‘Politici & mandaten’

Een intercommunale, wat is dat eigenlijk?

“Een samenwerking tussen gemeenten. Het uitgangspunt is positief. Het probleem is dat de burgers soms niet weten wat intercommunales precies doen.”

Waarom zitten er zoveel politici in die intercommunales?

“Omdat het om intergemeentelijke samenwerkingsverbanden gaat, oefenen gemeenteraadsleden een democratische controle op hun werking uit. Daar is niks mis mee. Je kunt wel discuteren over het aantal mandaten. Per vergadering van een intercommunale krijgen politici maximaal 205 euro bruto. Dat is niet gigantisch veel. De heisa met schepen Tom Balthazar in Gent heeft overigens niks te maken met zijn mandaat in intercommunales, wel in de raad van bestuur van een naamloze vennootschap.”

Moeten de mandaten van politici hun lagere loon compenseren in vergelijking met de private sector?

“Ik pleit al jaren voor een goed statuut voor lokale mandatarissen. Schepenen en burgemeesters hebben een meer dan behoorlijke wedde. Maar het presentatiegeld voor gemeenteraadsleden is laag, zeker als ze niet in commissies zetelen. Het is ongeveer hetzelfde bedrag als voor een vergadering van een intercommunale.”

“Vaak wordt gezegd dat politici die een schepenambt net niet haalden, als troostprijs in intercommunales mogen zetelen en zo een extra vergoeding krijgen. Ik vind dat politici moeten zetelen in organisaties waarmee ze voeling hebben. Wie in de raad van bestuur van een verbrandingsoven zit, moet iets kennen van afval. Zo’n mandaat moet meer zijn dan een politieke troostprijs.”

Zijn er achterpoortjes?

“De maximale presentatiegelden in intercommunales liggen vast. Maar de mandaten in raden van bestuur van nv’s bijvoorbeeld vallen niet onder het decreet over de intergemeentelijke samenwerking. Aangezien die mandaten niet gebonden zijn aan de wetgeving, zijn er juridisch ook geen fouten gebeurd.”

Johan Vande Lanotte verklaarde ooit dat hij aan zijn mandaten niks overhoudt, meer nog: dat hij eraan toesteekt

Maar er kan en mag gediscuteerd worden over de omvang van de vergoedingen. Die creëren de perceptie dat politici zakkenvullers zijn. Er zou meer openheid moeten zijn. Een oplossing kan zijn dat enkel schepenen en burgemeesters zulke mandaten krijgen, waarbij alle mandaten vervat zijn in hun – ietwat verhoogde – wedde. Dan heb je geen discussies meer.”

“Johan Vande Lanotte verklaarde ooit dat hij aan zijn mandaten niks overhoudt, meer nog: dat hij eraan toesteekt. Het is een feit dat gemeenteraadsleden in steden als Brugge, Kortrijk of Oostende nooit rijk zullen worden van de politiek.”

Zouden elektriciteit, gas of water goedkoper worden met minder politici in de intercommunales?

“Dat denk ik niet. Als 20 politici in een intercommunale zetelen, zullen die enkele duizenden euro’s op jaarbasis het verschil niet maken in de energiefactuur van de gezinnen.”

De publieke verontwaardiging vandaag: is die terecht of niet?

“We moeten erover waken dat we de politici niet voor de zoveelste keer als pispaal van de maatschappij beschouwen. Het gevaar dreigt dat kwaliteitsvolle mensen de stap niet meer willen of durven te zetten naar de politiek, wat een drama zou zijn. Zeker voor de lokale democratie, want de lokale politiek staat het dichtst bij de burger.”

Het gevaar dreigt dat kwaliteitsvolle mensen de stap niet meer willen of durven te zetten naar de politiek, wat een drama zou zijn

“Burgers mogen en moeten af en toe verontwaardigd zijn. Maar zolang er geen echt bewezen mistoestanden zijn, is het fout om op politici in te hakken. Het is lastig voor hen als blijkt dat ze juridisch geen enkele fout hebben begaan, maar toch de perceptie tegen hebben.”

Zijn er dan geen fouten gemaakt?

“Juridische? Neen. Ethische? Dat moet elke politicus voor zichzelf uitmaken. Stroken zijn vergoedingen met wat hij doet? Zelfs het verhaal van Publipart kun je niet vergelijken met wat in Wallonië gebeurde, waar politici betaald werden voor vergaderingen waarop ze niet eens aanwezig waren. Dat is pas echt problematisch. Zoiets is in Vlaanderen niet aan het licht gekomen.”

Komen er straks meer regels en minder cumuls?

“Verschillende politieke partijen hebben al aangegeven dat ze meer transparantie willen. Elke partij is betrokken en samen moeten ze ervoor zorgen dat deze week geen zwarte bladzijde wordt in de Vlaamse politiek.”

Er zijn ook politici die hun mandaten niet aangeven. Onwil of vergeetachtigheid?

“De overgrote meerderheid van de politici doet het wel. Vergeetachtigheid kan rechtgezet worden, onwil betekent een schending van de regels. Maar wie die mandaten vergeet aan te geven, krijgt een herinnering. Nadien zorgen zij ervoor dat hun dossier in orde komt. Ze weten ook wel dat het voor hen persoonlijk slechte reclame is…”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier