“Steeds meer personen zonder achtergrond werpen zich op als ervaringsdeskundige”

Michael Portzky

Psychologen Michael Portzky, Luc Swinnen en Gwendolyn Portzky schreven deze open brief waarin ze de wildgroei van onervaren of zelfverklaarde coaches aanklagen.

Geachte Minister De Block

Geachte Minister Van Deurzen

Aan alle betrokken beleidsmakers en vormingsverstrekkers,

Als academisch gevormde professionelen die betrokken zijn in de mentale zorg, en die dit op een wetenschappelijke en humane wijze trachten te doen met ‘zorg op maat’ als streefdoel, kunnen we enkel het recente signaal dat men bereid is om burnout te erkennen toejuichen. Een juist gediagnosticeerde burnout is immers een zeer ernstige situatie, met een niet te verwaarlozen korte en lange termijn risico op het afglijden naar nog meer gecompliceerde ziektebeelden, zowel somatisch als psychisch. We zien dan niet zelden naast een enorme impact op het sociale en beroepsmatige leven tevens een niet te onderschatten ongunstige evolutie qua suïciderisicotaxatie. Wat sommigen vanuit het bedrijfsleven ook mogen denken en beweren…

Doch uit naam van velen die zich aan beide zijden van de behandeltafel steeds meer zorgen maken wensen we aan de alarmbel te trekken. Immers de laatste tijd dienen we vast te stellen dat burnout, al dan niet correct gediagnosticeerd, het terrein begint te worden van een steeds grotere groep mensen zich als ‘burnoutcoach’, ‘burnoutexpert’ of andere niet erkende titels gaan opwerpen. En met als pijnlijk gevolg steeds meer mensen die zich na bij dergelijke personen te rade gegaan te zijn misnoegd, onbegrepen en zeker ongeholpen voelen… In het ‘beste geval’ gaat het nog over (niet zelden pas afgestudeerde) ‘coachen’ die tenminste een academische opleiding als psycholoog gehad hebben, en die zich dus aan allerhande gedragsregels dienen te houden op straffe van sancties bij tuchtraden. Maar die vanwege het gebrek aan vacatures dan maar een zelfstandige praktijk opstarten… ondanks een gebrek aan voldoende relevante beroepservaring, en die soms zelfs geheel uit stage-ervaring bestaat. Maar steeds meer moeten we vaststellen dat personen die zelfs geen enkele achtergrond hebben in de psychische zorg of geneeskunde zich plots als ‘ervaringsdeskundige’ of ‘burnoutcoach’ gaan opwerpen, en lezingen, consulten of vormingen gaan aanbieden, met vaak zeer bedenkelijke en zeker geen of nauwelijks wetenschappelijke en/of veralgemeenbare stellingen, tips en behandeladviezen als hun visitekaartje. Het lijkt vaak eerder een mix van persoonlijke ervaringen, vrij vage en weinig concrete tips die men zelf met wat Googelen of enkele boeken lezen ook al weet (wat die patiënten vaak ook al gedaan hebben), tot soms zelfs eerder spirituele theorieën die nooit enige wetenschappelijke toetsing zullen kunnen doorstaan. En wie het probleem wat meer ten gronde analyseert dient niet zelden vast te stellen dat die coachen op hun beurt een ‘opleiding’ gevolgd hebben bij bedrijven of burnoutcoaches die evenzeer geen enkele achtergrond in de zorg hebben, wat dan resulteert in een getuigschrift dat dus eigenlijk op zich ook niks meer van zekerheid geeft aan hun toekomstige klanten of patiënten. Ondanks de niet zelden hoge sommen die ze er voor betaald hebben, vaak veelvouden van wat een academisch post graduaat kost

“Steeds meer personen zonder achtergrond werpen zich op als ervaringsdeskundige of burnoutcoach”

In zowat alle gevallen dienen we bovendien vast te stellen dat het al mis gaat bij wat de allereerste stap zou moeten zijn bij ‘zorg op maat’: degelijke (en vaak multidisciplinaire) diagnostiek, liefst gebaseerd op gevalideerde instrumenten. En het onvermijdelijke gevolg is dan uiteraard een ‘eenheidsworstdiagnose’, met als gevreesde en voorspelbare oplossing ‘eenheidsworsttherapie’ of ‘-behandeling’. Bij sommige van deze deskundigen lijkt het dan alsof iedereen een voedselallergie heeft, of hoogsensitief is, of… een burnout heeft, al naargelang waar ze zeer mee bezig zijn. Ze vallen in de valkuil van de ‘confirmation bias’, waarbij men enkel maar zoekt en rekening houdt met die ‘bewijzen’ die lijken te passen in hun reeds vooropgestelde diagnose’, en vaak gebaseerd op zeer gebrekkige testen, als die al gebruikt werden. Met alle trieste gevolgen van dien, vooral voor de patiënt. Men kan dan amper een burnout of bore out onderscheiden van een full blown klinische depressie met toegenomen suïciderisicosignalen, men mist onderliggende en/of comorbide problemen zoals bvb. een autistiforme problematiek of verdoken verslavingsproblematiek die heel wat van de problemen kunnen (mede)verklaren, mensen met beginnende of lichtere vormen van een ziektebeeld of hersenbeschadigingen zoals Mild Traumatic Brain Injuries worden als simulanten afgewimpeld, enz… Uit eigen onderzoek hebben we ooit moeten vaststellen dat van iedereen die we in ons psychiatrisch ziekenhuis uitgebreid diagnostisch uitgewerkt hadden maar liefst 1 op de 3 patiënten uiteindelijk een andere diagnose gekregen heeft dan diegene waarmee men binnenkwam door eerdere doorverwijzers die geen diagnostiek gedaan hadden, maar meestal op basis van een kort gesprek hun diagnose reeds gevormd hadden . 1 op 3 mensen die daardoor soms al jarenlang verkeerd medicamenteus en/of therapeutisch behandeld worden, die hierdoor niet meer terug aan het werk kunnen, die zichzelf steeds minder waardevol voelen, en het leven steeds minder zinvol ervaren, wat de link met het zelfmoordrisico mede vormt…

Om deze op dat moment echt en terecht hulpbehoevende personen beter te helpen, en tevens een gevaarlijke en ongecontroleerde commercialisering van de zorg zonder evidentie qua deskundigheid een halt toe te roepen, vinden wij dat er een vereiste is van 1: een degelijke opleiding inzake alle aspecten rondom (differentiaal)diagnose met gevalideerde instrumenten en evidence based behandeling van burnout die openstaat voor allen die zich burnoutcoach wil noemen, en liefst met nadien blijvende bijscholing om die erkenning te blijven behouden, 2: meer interdisciplinaire samenwerking waarbij ieder zijn specifieke kennis ten dienste van anderen kan stellen, en waarmee meteen ook meer intercollegiale toetsing geïnstalleerd wordt, en 3: een officiële, door de overheid bewaakte erkenning voor diegenen die aan deze criteria voldoen, en die het voor een cliënt/patiënt mogelijk maakt een minimum aan garantie te bieden bij een deskundige terecht te komen. Iedereen kan immers een professioneel uitziende website laten maken die beweert dan men deskundig is in zowat alles, het is onmogelijk voor de leek om hierin het kaf van het koren te kunnen onderscheiden. En om dit alles te bereiken dienen we appèl te doen op de overheid. Organisaties zoals de Orde der Artsen of de Psychologencommissie kunnen enkel hun aangesloten leden ter orde roepen of bijstaan en adviseren/bijscholen. Deze groep van coachen die bij geen enkele erkende organisatie aangesloten zijn ontsnappen hier al te gemakkelijk aan elke vorm van toezicht en ondersteuning. Dit probleem gaat dus ook veel verder dan de discussies rondom terugbetaling van diagnostiek en begeleiding, want deze groep van coachen opereert sowieso buiten deze discussie. Een dergelijke opleiding zou tevens zowel vanuit de regering als de wetenschappelijk wereld een signaal geven dat mensen die zich in een dermate kwetsbare situatie bevinden een dergelijke deontologische houding en degelijke hulp waard zijn, en meer zijn dan een loutere nieuwe inkomstenbron voor sommigen… Een signaal zoals de overheid bvb voor dergelijke wanpraktijken bij de gerechtsexpertises tegen te gaan wel reeds opgestart heeft lijkt ons ook hier meer dan nodig.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier