Hoe onbestuurbaar is Staden ?

Jos Remaut

Een half jaar geleden werd het idee nog lacherig afgedaan als voortvarende stemmingmakerij, maar stilaan is duidelijk dat het bittere ernst is : Staden zit in een diepe politieke crisis en een oplossing is niet meteen in zicht. De CD&V-oppositie maakt zich ondertussen op om volgende maand de procedure van de ‘structurele onbestuurbaarheid’ op te starten. Maar zal die een oplossing brengen ?

De huidige bestuurscoalitie van N-VA, Open VLD en SP.A, in 2012 nipt tot stand gebracht maar stevig gesmeed met anti-CD&V-cement, wil na de breuk met N-VA’er Koen Demonie nog altijd laten geloven dat ze ook zonder meerderheid verder haar koers kan varen. Als is ze ondertussen wel al tot het voortschrijdend inzicht gekomen dat ze daarvoor best de steun krijgt van die CD&V. Eerst was er sprake van gedoogsteun (waarvoor de CD&V uiteraard feestelijk bedankte, want zwart en wit gaan nu eenmaal niet samen in de politiek), daarna van het opnemen van CD&V in de meerderheid (waarbij alleen de afvallige Koen Demonie nog in de oppositie zou zitten). Wat evenzeer door Hans Mommerency en de zijnen werd afgewezen, heel snel zelfs. En ook de derde poging : CD&V lijmen met een aangepast, zogenaamd light budget, zal op de gemeenteraadszitting van morgen in rook opgaan, want het zal alweer een njet worden van CD&V.

Hoe meer de coalitie plat op de buik moet gaan om haar hachje te redden, hoe harder CD&V zich gaat opstellen. Want ze weten daar maar al te goed dat ze incontournable zijn om Staden uit het politieke moeras te trekken.

Patstelling

Wat wil CD&V dan wél ? Heel simpel : de huidige meerderheid breken en met één van de twee grote partners ervan een nieuwe coalitie vormen. En laat CD&V dan nog bereid zijn om de sjerp verder aan burgemeester Francesco te gunnen als Open VLD zou toehappen, het is overduidelijk dat CD&V in de nieuwe constructie als grootste partij wil gaan wegen op het beleid en haar standpunten wil doordrukken.

Maar de zittende coalitie heeft hier (tot nu toe) helemaal geen oren naar en laat zich dus niet uit elkaar spelen. Samen hebben ze immers ook nog altijd 10 zetels, evenveel als CD&V.

Maar toch staat de CD&V het sterkst in deze patstelling. Want telkens er moet gestemd worden, stemt Koen Demonie vrolijk met hen mee. Niet omdat hij nu plots zo CD&V-gezind geworden is, wél omdat hij wil afrekenen met N-VA. Als CD&V op de gemeenteraadszitting van mei dus de vaststelling van de structurele onbestuurbaarheid op tafel zou leggen, dan zal Koen Demonie daar graag zijn ja aan geven en dan gaan de poppen aan het dansen. Eerst moet de provinciegouverneur nog een rondje bemiddelen (wat in de gegeven omstandigheden allicht niks zal opleveren), en daarna kan er een nieuwe meerderheid gevormd worden.

En hier wringt nu juist het schoentje : zolang de huidige coalitie aan elkaar geklit blijft, is de enige mogelijkheid een coalitie van CD&V met Koen Demonie. En dat willen de christen-democraten niet, want dan belanden ze in hetzelfde schuitje als de huidige coalitie bij haar aantreden : veel te nipt, en veel te broos met een ongeleid projectiel als Demonie.

Zolang er geen nieuwe coalitie is, blijft de oude aan de macht. Maar als die door de gemeenteraad systematisch vleugellam wordt gemaakt omdat er geen goedgekeurd budget is, of omdat die gemeenteraad andere dingen beslist dan wat de coalitie in gedachten had, tja : dan is een gemeente effectief onbestuurbaar. Zeker als daar dan nog eens een procedure voor de Raad van State bijkomt, of een mallemolen van klachten aan de hogere overheid omdat het schepencollege niet uitvoert wat de gemeenteraad beslist.

Manke procedure

De procedure van het vaststellen van de onbestuurbaarheid van een gemeente, beschreven in art. 47 bis van het nieuwe gemeentedecreet, is vrij recent (2012) ingevoerd, vooral op idee van de N-VA en haar voorman Geert Bourgeois. Om maar eens komaf te maken met het fenomeen van de overlopers en de daaruit voortvloeiende schepenen zonder bevoegdheid of portefeuille, die met gemeenschapsgeld worden betaald.

Er kwam van meet af aan flink wat kritiek op die nieuwe procedure. Niet alleen van instanties als de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten, maar ook van heel wat politieke partijen. Die vinden dat deze procedure eerder aanzet tot politieke onstabiliteit dan tot echte oplossingen. Ook in Staden dreigt dit het geval te worden.

Door die kritikasters wordt als alternatief graag verwezen naar het systeem van de motie van wantrouwen, dat we kennen van in het parlement en dat in Wallonië ook geldt op gemeentelijk niveau. In Wallonië heeft men zich zelfs ingedekt door te stellen dat overlopers niet kunnen meetekenen bij het indienen van zo’n motie.

Toegepast op de situatie in Staden, zou dit betekenen dat er geen motie van wantrouwen kan komen tegen het schepencollege, aangezien Koen Demonie niet zou mogen meetekenen. Maar ook dat zou geen oplossing zijn, want nog altijd zit je met het gegeven dat de coalitie gegijzeld wordt door een gemeenteraad die telkens anders beslist. Ofte : onbestuurbaarheid in het kwadraat.

Als niemand van zijn voetstuk komt in Staden, dan kunnen er dus maar twee oplossingen zijn : ofwel gaan we naar het systeem waarin de gouverneur ingrijpt en iemand van zijn diensten (vroeger : de arrondissementscommissaris) ter plaatse gestuurd wordt om de zaak in handen te nemen. Ofwel moeten er nieuwe verkiezingen komen, waarin de burger beslist. Als is het in Staden alvast duidelijk dat de burger hier absoluut niet zit op te wachten….

Procedure van structurele onbestuurbaarheid zal de problemen in Staden niet oplossen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier