“De bibliotheek is geen winkel, maar een keuken”

Eddy Barbry
Eddy Barbry Bibliothecaris van Ieper

Eddy Barbry heeft het over de bibliotheek vandaag. Een verhaal van mensen, en ook een beetje van cijfers.

Sinds 2016 zijn steden en gemeenten niet meer verplicht om een bibliotheek te hebben.

De voorbije maanden liep (en loopt er nog) een campagne ‘een bibliotheek voor iedereen’ waarbij particulieren en gemeenten opgeroepen werden het bibliotheekcharter te tekenen en op die manier te laten horen dat ook vandaag nog de bibliotheek een basisdienst is waar elk burger recht op heeft, dat investeringen in de bibliotheek elke cent waard zijn, dat bibliotheken bijdragen aan een warme en duurzame samenleving met oog voor kennis, innovatie en ontmoeting. Een samenleving waarin plaats is voor iedereen. (Ik citeer hier vrij uit de tekst van het charter). Intussen hebben veel Ieperlingen en ook het schepencollege dit charter ondertekend.

De bibliotheek is geen winkel, maar een keuken

Zijn bibliotheken dan in gevaar? Bestaat de kans dat hier en daar een bibliotheek verdwijnt of alvast teruggesnoeid wordt? Bespaard wordt er al op een aantal plaatsen – zowel op collectie, personeel en werking. En dat het bibliotheekwerk onder druk staat, is duidelijk. Zijn bibliotheken nog wel nodig? Staat niet alles op internet? Wie leest er nu nog?

En hier en daar wordt dan teruggegrepen naar het oude beeld van de bibliotheek als ‘boekerij'”, naar de ‘kernopdracht’ van boeken uitlenen. Een cliché dat eigenlijk nooit waarheid was. In Ieper moeten we niet ver terug kijken om te zien hoe onder bibliothecaris Octaaf Mus de bibliotheek tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw een belangrijke rol speelde in het herstel van de samenleving na de 2de wereldoorlog.

Wie vandaag een bibliotheek binnenloopt, ontdekt een bruisende en springlevende wereld

Zijn bibliotheken op sterven na dood? Gaan ze de papieren encyclopedie achterna naar de container, of weggeefkastjes? Helemaal niet. Wie vandaag een Vlaamse bibliotheek binnenloopt (of een Deense, Franse, Sloveense….) ontdekt een bruisende en springlevende wereld. Studenten, krantenlezers, jonge moeders met peuters, stripfanaten. Groepjes onder begeleiding. Bewoners van het dichtbijgelegen rust- en verzorgingstehuis. Jongeren die na school afspreken voor huistaak… of gewoon afspreken ook.

En aan een lange tafel zitten de dames (heel af en toe een heer) van de breiclub (samenwerking met dienstencentrum) – er is koffie bij. Iets verder wordt alles klaargezet voor de leesgroep die avond. Het podium staat er nog na de boeiende lezing van gisteren. En op de zitbank wordt er ook vandaag nog over nagepraat.

En morgen wordt de bovenverdieping ingepalmd door jongens en meisjes voor wie programmeren weldra geen geheimen meer heeft, samenwerking met de vrijwillige coaches van Coderdojo. Of die als lid van de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen op een speelse en creatieve manier een boek bespreken. En als je goed luistert, hoor je nog de jeugdboekenmaand nagonzen, met 800 kinderen over de vloer!

Ja JeugdBOEKENmaand. Boeken, strips, tijdschriften, cd’s, dvd’s, e-boeken…..de collectie blijft actueel, breed en diep, veelzijdig en af en toe ook een beetje eigenzinnig.

De bibliotheek draagt bij aan de gezondheid van de samenleving

Maar de bibliotheek is geen winkel, maar een keuken. Je vindt er de ingrediënten en bouwstenen van informatie, maar vooral, je kan er ‘kennis koken’, in ontmoeting, debat, ontdekkingstocht. Ja, op internet kan je (bijna) alles vinden, maar in de bibliotheek ontmoet je mensen – met hun verhaal, hun passie, hun vaardigheden.

Net zoals onze voorgangers, precies zoals bibliotheken dat altijd al deden : de bibliotheek draagt bij aan de gezondheid van de samenleving. Een gastvrije samenleving, voor jong en oud, arm en rijk, geboren en getogen of nieuwkomer. We hadden het nog niet over de taalbabbels, de ontmoetingen met anderstaligen. Voor een duurzame samenleving, want de bibliotheek is pionier in hergebruik en deeleconomie. Een speelse samenleving ook, het succes van de spelotheek is in deze écht een opsteker. Ook dank zij de inzet van vrijwilligers.

De kerntaak van de bibliotheek is kansen bieden aan het publiek om zich te ontwikkelen, te informeren, om ‘geletterd’ te worden, gezonder te leven, mondiger te zijn. En als het een beetje kan, vooral aan wie die kansen anders nooit krijgt.

En de cijfers dan ?

In juni 2009 verhuisden we naar de nieuwe bibliotheek op de Neerstad. Meteen een succes – met hoogtepunt in 2012.

Daarna gingen de uitleencijfers achteruit. Niet dramatisch, want nu lenen we nog een klein half miljoen items uit per jaar. Er zijn ook minder actieve leners, maar meer kinderen én meer senioren. In totaal een goede 10.000.

De spelotheek zorgde dan weer voor meer uitleningen – met een piek van meer dan 1.000 stuks afgelopen maart. Toevallig één van onze beste maanden ooit, met ook hoge scores voor informatieve boeken voor volwassenen.

En daartegenover staat dat de bibliotheek elke dag gemiddeld 500 mensen over de vloer krijgt, dat er gemiddeld elke week een activiteit plaatsgrijpt, dat de lezingen en workshops druk worden bijgewoond, dat er in de paasvakantie elke dag minstens 50 studenten aan het werk waren, dat de bibliotheek intussen ook ontdekt is door flexplekwerkers, dat er 6 keer per schooljaar ruim zestig volgepropte boekenkoffers naar de lagere scholen gebracht worden, dat er ook materiaal naar Woonzorgcentra gereden wordt en vrijwilligers van Netwerk Dorpen bij bejaarden boeken aan huis leveren …..

De bibliotheek vandaag (én morgen)? Een échte uitdaging!

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier