Afslanking van de provincies : niet alleen de wil van N-VA

Jos Remaut

Guido Decorte slaakte als eerste gedeputeerde van onze provincie enkele dagen geleden een noodkreet over de voorziene afslanking van de Vlaamse provinciebesturen. Al zit hij wel een beetje in een moeilijke positie, want zijn eigen partij CD&V keurde op Vlaams niveau mee die afslanking goed.

De bestuurlijke verrommeling aanpakken en een interne staatshervorming doorvoeren waarbij de rol van de provincies ingeperkt wordt, het is een thema dat Geert Bourgeois al langer dan vandaag nauw aan het hart ligt. En waar hij in de vorige Vlaamse regeerperiode als Minister van Binnenlands Bestuur gedreven werk van maakte. In die mate zelfs dat hij bij het provinciale establishment al snel dé grote boeman werd die het op hen gemunt had. Al voerde hij ook toen enkel uit wat in het regeerakkoord stond. Maar hij en zijn N-VA maakten er ook geen geheim van dat ze eigenlijk veel verder wilden gaan.

Op 24 mei bracht de Vlaamse kiezer N-VA aan zet, en met het ruime mandaat dat deze partij in het stemhokje kreeg, voelde ze zich sterk om de verdere ontmanteling van de provincies hoog op de agenda van de Vlaamse formatiegesprekken te zetten. Wat niet zo naar de zin was van CD&V, die zich nochtans vrij snel gepresenteerd had als coalitiepartner.

Het is bekend dat de minicrisis die de uiteindelijke vorming van deze Vlaamse regering vooraf ging vooral rond de afslanking van de provincies heeft gedraaid, en bij CD&V kloppen ze zich nu op de borst dat ze veel erger hebben kunnen voorkomen. Dat de provincies toch nog altijd de grondgebonden bevoegdheden overhouden en in die opdracht zelfs een beetje versterkt worden.

Maar de persoonsgebonden materies welzijn, jeugd cultuur en sport moeten dus weg bij de provincies. Dat is wat in het regeerakkoord staat en waarover men de zwartepiet niét naar de N-VA moet toespelen : ook CD&V en Open VLD hebben dit ondertekend.

Het is aan de nieuwe Minister van Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans (van N-VA !) om dat allemaal uit te rollen, en haar taak zal niet makkelijk zijn. Want het gaat niet alleen om herorganiseren (wie zal nu wél die bevoegdheden waarnemen, met welk personeel ?), maar ook om besparen (zijn al die diensten en initiatieven écht wel nodig, kunnen er zaken samengebracht worden, kan het met minder geld en volk…?) Een proces dat bijzonder tijdrovend zal zijn en harde hand zal vereisen, want heel wat gemeenten zullen niet bepaald staan springen om provinciale initiatieven over te nemen. We zijn benieuwd wat de power politica in de komende maanden en jaren op dit vlak zal laten zien. En of de timing van 1 januari 2017, die ze in de voorbije week in het septemberdebat debiteerde, haalbaar zal blijken.

Om er toch een beetje druk achter te steken, is ondertussen in het Vlaamse regeerakkoord al voorzien dat een deel van de provinciale belastinginkomsten meteen al naar de Vlaamse overheid vloeit. Het gaat met name over de provinciale opcentiemen op de onroerende voorheffing. Voor ons als belastingbetaler zullen ze blijven bestaan, wees gerust, maar ze worden geïntegreerd in de basisheffing en onze centen zullen naar Vlaanderen vloeien, dat ze dan naar eigen inzicht zal verdelen onder de gemeenten en provincies.

Ook daar blijken onze provinciale bestuurders zo goed als machteloos tegen te staan. Dus is dus wel begrijpelijk dat ze zich door dit alles gefrustreerd voelen. Want de manier waarop een en ander door Vlaanderen wordt uitgerold, getuigt toch wel van enige minachting voor de provincie. En als de provincie, die zich nochtans als een modelleerling heeft geschikt in de vele Vlaamse regeltjes van de nieuwe Vlaamse Beleids- en Bestuurscyclus, snel snel haar begroting en meerjarenplanning moet wijzigen omdat de Vlaamse overheid van gedacht is veranderd en het provinciefonds meteen maar opdoekt, dat kan dat toch moeilijk het behoorlijk bestuur genoemd worden waar sommigen de mond van vol hebben.

Ondertussen bestuurt de provincie dapper verder, al blijft de hele afslankingsoperatie als een spook rondwaren. Niet alleen bij de 140 man personeel dat nog niet weet waar het aan toe is, of bij de zovele verenigingen, organisaties die financieel uit de hand eten van het provinciebestuur. Maar ook voor het beleid zelf : West-Vlaanderen heeft altijd heel sterk ingezet op welzijn, dus komt de klap hier dubbel hard aan. Zoveel goed gedaan voor de mensen, en dan zo’n mep in het gezicht krijgen. Stank voor dank, zeggen ze op zijn West-Vlaams.