Schrijver Walter Temmerman: “Brouwerij Vuylsteke bloeide niet lang, maar wel stevig”

In januari verhuizen de eerste en de tweede graad van de Rhizo zorgschool. In de nieuwe gebouwen aan de Beheerstraat wordt ook de vroegere brouwerij Vuylsteke geïntegreerd, al moeten de renovatiewerken nog starten. Walter Temmerman maakte een boek over de voormalige brouwerij. De schrijver nam ons mee in het rijke verleden van Vuylsteke.

Als lid van de raad van bestuur van de Rhizo-scholen, deed Walter Temmerman (66) de voorbije maanden heel wat opzoekingswerk over de brouwerij Vuylsteke. Die zoektocht leverde zoveel informatie op dat hij besloot om een 200 bladzijdentellende publicatie vol tekst en foto’s uit te brengen. Wat ooit verstopt zat in een oude doos in het stadsarchief krijgt op die manier een tweede leven.

“De brouwerij werd 130 jaar geleden gebouwd door een zekere Ange Vuylsteke, een patissier uit Rollegem-Kapelle”, vertelt Walter. “Hij wou op het einde van de negentiende eeuw een kleine, ambachtelijke brouwerij uitbouwen in de rue du Gouvernement, vandaag de Beheerstraat.” Op basis van het grondplan uit 1886 dat de 19e-eeuwse brouwer liet tekenen, kon Walter de brouwerij situeren. “Die bevond zich buiten de toen nog bestaande stadsgrachten”, legt hij uit. “Ange kocht de grond van het Bureau de Bienfaisance, de voorloper van het OCMW.”

Triest familieverhaal

Ook de eigenlijke architecturale plannen vond de 66-jarige ex-leerkracht terug. “Je ziet, die werden toen nagenoeg naadloos gevolgd en zijn eigenlijk vandaag nog vrij herkenbaar. Het gebouw bestond uit een dubbel herenhuis met een groot balkon. Daar woonde de familie. De vrij opzichtig gedecoreerde brouwerij stond er samen met een klein huisje naast. Het herenhuis verdween echter in 2005.”

In de brouwerij Vuylsteke werd een bier van hoge gisting gebrouwen. “Die werden in die tijd verkocht in vaten, vooral aan cafés en aan de gegoede burgerij. De brouwerijschouw en de stoomketel zijn jammer genoeg al lang geleden afgebroken.”

“Veel staat er nog zoals het in die tijd grotendeels was” – Walter Temmerman

Ange Vuylsteke overleed plots, in 1904, vier jaar na zijn vrouw. Het koppel had twee dochters en een zoon, Hector die hulpbrouwer was. Hij overleed echter jong. De oudste dochter trouwde met een man uit Moeskroen, de jongste trouwde met Cyriel Vanhoutte, de stadsarchitect van Kortrijk. “Die laatste nam later de brouwerij over, maar had niet de juiste commerciële feeling. Ook het inzicht in het brouwproces ontbrak hem en hij kreeg te kampen met een zwaar alcoholprobleem”, vertelt Walter.

“Hij stierf in 1921, waarna Elvina Vuylsteke haar vaders werk nog even voortzette. Om het bier gemakkelijker te kunnen verkopen, plaatste ze een klein poortje. Dat is nu nog te zien aan de voorgevel. Jammer genoeg waren het de laatste stuiptrekkingen, in het telefoonboek van 1925 is geen sprake meer van brouwerij Vuylsteke. Hoogstwaarschijnlijk bestond ze toen al even niet meer.”

Cité Vuylsteke

Van de familie Vuylsteke schiet op vandaag niets meer over. De kinderen van Elvina trouwden niet en zijn ondertussen allemaal overleden.

Na het verdwijnen van de brouwerij werd het gebouw meermaals verhuurd voor commerciële doeleinden. “Op een afgebladerd fries op de voorgevel kan je de woorden Franco Belge nog vrij duidelijk herkennen. Maar wat er de voorbije decennia allemaal geweest is, is niet helemaal duidelijk”, aldus Walter.

“De brouwerij bloeide niet lang, maar wel stevig. Men moet op korte tijd wel erg goede zaken hebben gedaan”, denkt hij. “Ange was eigenaar van zeker zestig woonhuizen, vijftig cafés en meerdere gronden in Kortrijk en omgeving. Zo heb je bijvoorbeeld Cité Vuylsteke aan de Sint-Antoniusstraat. Ange liet er dertig arbeiderswoningen bouwen achter een ingangspoort.”

Beschermd

De drie gebouwen van de Vuylstekes werden in 1979 verkocht aan de zusters van Sint-Niklaas. Die gaven ze op hun beurt in erfpacht aan het Sint-Niklaasinstituut, later Leielandscholen en nu deel van scholengroep Rhizo. Drie jaar geleden, in 2014, werd een procedure opgestart ter bescherming van de brouwerij, sinds 2015 is dat besluit definitief.

“De architecturale, archeologische en industriële waarde is groot. Veel zaken staan er nog zoals het in die tijd grotendeels was. De koperen ketels hebben de Duitsers wel meegenomen tijdens WO II, maar verder vind je nog stookplaatsen, waterbakken, gemetste brouwketels, waterpompen en een aandrijfas. Je kan er bijna het volledige bouwproces van toen volgen.”

Brouwerij Vuylsteke is dus al even beschermd en behoort tot het erfgoed van de stad. In 2018 wordt het gebouw gerenoveerd en zal het geïntegreerd worden in de nieuwe school. Zo komt er onder meer het secretariaat en op de verdieping is een open leercentrum voorzien. “Dat de brouwerij ook in de toekomst bewaard zal blijven, is in mijn ogen erg belangrijk”, besluit Walter.

(Els Deleu)