Vandaag startten officieel de grootscheepse werken voor de uitbreiding van het Zwin. Het bekendste natuurreservaat van de Vlaamse en Nederlandse kust krijgt er 120 hectare natuurgebied bij. De natuur zal omringd worden door een nieuwe dijk. Die dijk moet onze kustlijn en het West-Vlaamse en Zeelandse hinterland beschermen tegen stormvloeden vanuit zee.
Het gaat om een grensoverschrijdend project, want de Zwingeul vormt de grens met Nederland en werd tot nu toe afgedamd door de Internationale Dijk, die door fietsers en wandelaars druk werd gebruikt om de verbinding te maken met Nederland. Deze dijk werd in 1872 aangelegd om de Willem-Leopoldpolder te winnen op zee. Aan de noordzijde van de dijk bevinden zich de Zwingeul en de Zwinvlakte. De Internationale Dijk wordt nu echter afgebroken en de de Willem-Leopoldpolder teruggegeven aan de zee. Zo wordt de Zwinvlakte in zuidelijke richting met 120 hectare vergroot : 110 ha op Belgisch en 10 ha op Nederlands grondgebied. Tegelijk wordt de bestaande Zwingeul verbreed en verdiept, zodat de getijdenwerking dieper kan inwerken op de natuur in de achterliggende slufter.
Bedreigd door verzanding
Het Zwin, momenteel 213 hectare groot, werd immers bedreigd door verzanding. Als er niet tijdig ingegrepen zou worden, zou de geul die het Zwin met de Noordzee verbindt verder dichtslibben en het waardevolle slikken- en schorrengebied voor altijd verloren gaan.
Daarom werd in 2011 al het LIFE+ natuurherstelproject ZTAR (Zwin Tidal Area Restoration) opgestart. Het doel van ZTAR is om de typische planten en dieren die voorkomen in riviermondingen weer naar het Zwin te halen, door ervoor te zorgen dat het zeewater vlotter in en uit het Zwin kan stromen. Projectpartners zijn het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de provincie Zeeland, met financiële steun van de Europese Unie.
De eerste twee ZTAR-acties aan Vlaamse zijde, het herstellen van de Zwinlagune en van de slikken, werden uitgevoerd in 2012-2013. De lagune werd uitgediept, er werden geulen gedempt en er kwam een nieuwe controleerbare stuw. Parallel werden de eilanden weer als losse eilanden voor broedvogels ingericht, en werd van het hoge schor de toplaag weggegraven om slikken te herstellen.
De geleverde inspanningen hadden in het voorjaar 2014 al het gewenste resultaat: broedvogels zoals de kluut en het visdiefje kwamen weer broeden en de typische zeldzame planten van de slikken voelen zich weer thuis in het Zwin.
Groter, veiliger, waardevoller
De laatste grote actie, het verdiepen en verbreden van de monding en de hoofdgeul van het Zwin, wordt nu gerealiseerd tijdens de uitbreidingswerken die vandaag gestart zijn.
Aan Vlaamse zijde vormen deze werken tegelijk een onderdeel van het Masterplan Kustveiligheid. In combinatie met een duurzaam kustbeheer, zal de uitbreiding van het Zwin de Vlaamse kustlijn op lange termijn beschermen tegen erosie en overstromingen vanuit zee. De nieuwe dijk rond de verlengde Zwingeul zal bescherming bieden tegen een 4000-jarige storm: een superstormvloed die gemiddeld eens in de vierduizend jaar voorkomt.
Wat zal er nu allemaal gebeuren tijdens deze werken ? Naast dus het verlengen van de Zwingeul en de aanleg van de nieuwe dijk (3,8 kilometer lang en 6 à 7 meter hoog), is er ook nog de aanplant van struiken en de en aanleg van poelen, nieuwe uitkijkpunten, fiets- en wandelpaden, een vlonderpad en een brugje. Er komt ook een broedeiland voor vogels, en rond de dijk worden grachten aangelegd. Er wordt ook een nieuw pompgebouw opgetrokken.
Want omdat in Vlaanderen de bezorgdheid leeft dat de Zwinuitbreiding risico’s inhoudt voor verzilting van het grond- en oppervlaktewater, werd er tussen diverse betrokken partners een raamakkoord gesloten om op een geïntegreerde manier te komen tot een verbeterde waterhuishouding in de Oostkustpolder. Op die manier wil men problemen van verzilting, overstromingsschade en droogte voorkomen.
Natuurbeleving
Van de gelegenheid wordt ook gebruik gemaakt om de natuurbeleving in het gebied te verbeteren. Kijken, luisteren, voelen, ruiken, proeven, ervaren: bezoekers moeten met al hun zintuigen kunnen genieten van het Zwin. Blikvangers zijn uiteraard het in juni geopende Zwin Natuur Park in Knokke en het kleinere Infocentrum Zwin in Cadzand.
Die bezoekerscentra zullen vanaf 2019 met elkaar verbonden zijn door grensoverschrijdende fiets- en wandelpaden op de nieuwe dijken. Dankzij het kralensnoer van in de dijken geïntegreerde uitkijkpunten krijgen fietsers en wandelaars een prachtig zicht op het getijdengebied en de polder. Ook het nieuwe houten vlonderpad bij Retranchement, de Brillenroute, het Blotevoetenpad en het pad voor blinden en slechtzienden zullen nieuwe, veelbelovende ervaringen worden.
De uitbreidingswerken worden uitgevoerd door aannemer THV Aertssen-Artes Depret en kosten 12,7 miljoen euro. Ze moeten klaar zijn in 2019. Maar op 1 april 2017 zou het verbreden en verdiepen van de geul in de Zwinvlakte al achter de rug zijn. In de lente van volgend jaar, als het broedseizoen opnieuw start, kan de rust dan terugkeren in het bestaande Zwin.
Op zondag 28 augustus is er een geleide werfwandeling voor het grote publiek. Afspraak om 10 uur aan het Infocentrum Zwin in Cadzand, Gerrit van Hoeckestraat 2 Retranchement (NL).
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier