De Kuifleeuwerik is nagenoeg verdwenen in België en Nederland, het gaat om het eerste broedgeval in 20 jaar tijd.
Op 18 april van dit jaar ontdekte Filip Goussaert een Kuifleeuwerik op een akker nabij de Geitenberg in het mooie Kooigem, deelgemeente van Kortrijk. Dit was een opzienbarende waarneming, maar de vogel liet zich slechts éénmaal zien en fotograferen. Het was de eerste gedocumenteerde waarneming voor deze soort in de regio. Deze soort staat als standvogel geboekstaafd en overwintert niet ver van zijn broedgebied. Op 25 juni meldde Filip Goussaert weerom een zingende Kuifleeuwerik, ditmaal in Kuurne, hemelbreed op slechts 16 kilometer van Kooigem. Verschillende waarnemers konden die dag de Kuifleeuwerik bekijken en er bleken zelfs twee vogels aanwezig.
Zo werd opgemerkt dat de vogels een nest hadden in een perceel jonge mais
De vogels bleken honkvast en enkele waarnemers volgden dagelijks het doen en laten van de Kuifleeuweriken. Zo werd opgemerkt dat de vogels een nest hadden in een perceel jonge mais. Dat moest haast verkeerd lopen: de snel groeiende mais zou het broedbiotoop compleet ongeschikt maken. De Kuurnse Kuifleeuweriken bleken echter een sterk koppel en ze slaagden er ondanks de snel groeiende maisstengels in om minstens één jong groot te brengen. Dat was meteen goed voor het eerste geslaagde broedgeval in het Belgische binnenland in de laatste 20 jaar.
De Kuifleeuwerik is een soort die wellicht van oorsprong niet in Noordwest Europa voorkwam. Het is een vogel van steppes en halfwoestijnen die minstens vanaf de 19e eeuw is verscheen in de Lage Landen, in het kielzog van de Industriële Revolutie. De maatschappelijke ontwikkeling van die tijd bracht grote bouwwerven en stadsontwikkeling met zich mee. Het ritme van de vooruitgang was net traag genoeg om de soort elk jaar van veel tijdelijk biotoop te voorzien: kale, schrale bouwterreinen met bouwafval, pioniersplanten, zandige landbouwterreinen en akkers, speelplaatsen van scholen in landelijke gebieden, parkings, industrieterreinen en havenontwikkelingsgebied: mini-woestijntjes die sterk geleken op het natuurlijk habitat van de Kuifleeuwerik. De soort voelde zich er thuis en plantte zich voort.
Vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw ging het echter heel snel bergaf met de Kuifleeuwerik: in Nederland verdween de soort vanaf 2014 als broedvogel en in België is er nog een restpopulatie van hooguit een vijftal broedparen in de duinreep tussen De Panne en Nieuwpoort. Men gaat er van uit dat ook die populatie zijn uiterste houdbaarheidsdatum nu nadert, hoewel ze het de laatste jaren weer iets beter lijkt te doen. In het binnenland van België en Nederland is de soort wel uitgestorven wegens biotoopgebrek, betonnering, veranderende landbouwmethodes en pesticidegebruik.
De kans dat de vogels volgend jaar weer op dezelfde plek in Kuurne zullen broeden is echter klein; het miniwoestijntje waar de Kuifleeuwerik zich zo goed in voelde dit jaar, zal volgend jaar herschapen worden tot een betonwoestijn. En daar voelt geen enkele soort zich thuis, zelfs een Kuifleeuwerik niet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier