Mentalist Gili op tournee met ‘Charlatan’: “Ik bedrieg je waar je bij staat”

Gili: "De doordeweekse Lieven is niet anders dan anderen, is ook verstrooid, laat zich ook iets aansmeren". © Kaat Pype
Nancy Boerjan

Al jaren doet mentalist Gili openlijk uit de doeken met welke truken van de foor oplichters allerhande ons geld uit de zakken kloppen, maar wij blijven met open ogen in de val trappen. In zijn derde show ‘Charlatan’ acht hij het dus tijd om ons aan den lijve te laten ondervinden hoe we voortdurend bedrogen worden. Wie niet horen wil, moet voelen. Maar het blijft wél leuk.

Sinterklaasochtend 1970 in Marke: de achtjarige Lieven Gheysen vindt een goocheldoos bij de schouw. Hij kan zijn geluk niet op en sindsdien is hij niet meer gestopt met nieuwe goocheltrucs aanleren, bestuderen en bedenken. Zijn eerste show, mét die doos, gaf hij voor zijn klasgenoten in het vijfde leerjaar. En hij vond het geweldig om doen, “maar veel mag je je daar niet bij voorstellen. Ik zag onlangs een filmpje van zo’n optreden op mijn 22ste terug, slécht dat dat was!”

Lieven Gheysen goochelde – toen al onder de artiestennaam Gili – zoals goochelaars vroeger allemaal goochelden, maar erg warm werd het publiek daar niet meer van. “In een van die eerste goochelshows had ik een mentalisme-act verwerkt, en die sloeg wél aan. Ik merkte dat mensen er ook nadien nog over praatten. Ik besloot de kaarten te laten voor wat ze waren. In plaats van het publiek truken met mijn handen te tonen, ging ik illusies tussen hun oren creëren. Dat bleek het publiek meer aan te spreken, en was ook voor mij stukken spannender en interactiever.”

Vechten tegen de bierkaai

Gili bouwde zijn eerste volwaardige show, Iedereen Paranormaal, op rond mentalisme: “Daarin leg ik uit dat werkelijk iedereen ‘paranormaal’ is, als hij of zij maar weet welke technieken te gebruiken en waarop te letten”.

In dezelfde periode startte VTM met het programma Het Zesde Zintuig waarin ‘paranormaal begaafden’ hun ding deden. “Maar hun zogenaamde paranormale gaven gaan terug op dezelfde technieken als deze die ik gebruik in mijn shows, alleen kom ik er altijd al voor uit dat het truken zijn en geen ‘gaven’.”

“Ik werd in De Laatste Show gevraagd om aan te tonen dat ik die mensen kon ontmaskeren, wat ook lukte. Nadien kreeg ik zelfs een rubriek in dat programma, waarin ik telkens een truc uitlegde.” Lieven verzamelde intussen zoveel materiaal, dat hij er ook een boek mee samenstelde: “Met uitleg over de technieken die men gebruikt om iemand informatie te ontfutselen zonder dat die het zelf doorheeft, maar ook over hoe het komt dat wij dat allemaal ‘geloven’.”

Het geld blijft stromen naar die charlatans!

In zijn tweede show CTRL – Alles onder controle? toonde hij aan dat vrijheid van keuze een illusie is: “We dénken onafhankelijke denkers te zijn, maar worden in realiteit voortdurend beïnvloed door onze omgeving, gemanipuleerd door media, publiciteit en noem maar op. Ik bewees in die show hoe ik – en dus bij uitbreiding om het even wie – een hele zaal mensen kan manipuleren.”

En toen werd het tijd voor show drie, “en kwam ik tot de conclusie dat ik eigenlijk tegen de bierkaai aan het vechten was. Het geld blíjft stromen naar al die charlatans! Als jullie dan toch allemaal centen te veel hebben, kan je ze net zo goed aan mij geven, dacht ik. Meer nog: ik maak een show waarin ik op voorhand zeg dat ik jullie ga bedriegen, en zelfs dán gaan jullie erin trappen”, lacht hij. “Ik creëer noden waarvan de mensen voor de show niet eens wisten dat ze die hadden.” Een titel voor zijn derde show was gauw gevonden: Charlatan.

We leren weinig bij, en niet bijster snel op de koop toe. Een mens zou van minder cynisch worden.

Lieven: “Als je louter focust op het feit dat we blijkbaar niks bijleren, dan krijg je inderdaad een depressie. En dat is het laatste wat ik wil. Ik counter dat gegeven door het spelplezier te zoeken in wat ik doe: ik licht opnieuw een paar tipjes van de sluier op, of ontmasker zelfs een hele truc, maar behoud bij andere dan weer het mysterie. Eigenlijk hou ik mensen voor de gek maar dan zo dat ze achteraf opgelucht kunnen ademhalen, ‘t was toch allemaal maar show…”

Maar waarom hebben we het zo moeilijk om in te zien dat we in de luren worden gelegd?

“Het blijkt erg moeilijk om mensen ervan te overtuigen dat wat ze zien niet altijd de werkelijkheid is. Hoe dikwijls zegt men niet ‘ik geloof het pas als ik het met mijn eigen ogen gezien heb’. Terwijl ik het mooiste bewijs ben dat een mens zélfs zijn eigen ogen niet kan vertrouwen. Maar als je weigert daarover door te denken, of niet de moeite neemt om eens iets te lezen over een techniek als cold reading (methode om meer over iemand te weten te komen, door de indruk te geven dat je het al weet, red.), dan kún je niet meer inzicht krijgen in jezelf.”

Wat anderen zeggen, of wat je op Facebook leest: check dat eerst voor je het zomaar aanneemt

“Er is genoeg lectuur voorhanden daarover. Of luister naar de cd’s van filosoof Johan Braeckman over ‘kritisch denken’, zeer interessant! Leer de dingen eens van verschillende kanten bekijken. Wat anderen zeggen, of wat je op Facebook leest: check dat eerst voor je het zomaar aanneemt, of kijk tenminste uit welke hoek die informatie komt. Moeilijk is dat nochtans allemaal niet, maar helaas…”

“Bovendien is het nóg moeilijker om, als je dan al inziet dat je je jarenlang een rad voor ogen hebt laten draaien, dat ook voor jezelf toe te geven. Want dat zet een stuk van je leven op losse schroeven. Het voorbije jaar, tijdens de try-outs, is het me twee keer overkomen dat iemand mij na de show kwam opzoeken en toegaf dat ik een punt heb, “Gili, er zijn inderdaad veel charlatans onder paranormaal begaafden“. Waarmee die mensen eigenlijk bedoelden dat alle anderen niet, maar zij wél, ter goeder trouw zijn. Misbruiken aantonen is één ding. Mensen ervan overtuigen dat ze zelf meewerken aan dat misbruik, is een ander paar mouwen.

Ben je zelf ooit bedrogen?

“Natuurlijk! Toen mijn vrouw nog café De Trukendoos runde in Stasegem, kregen we ooit een vertegenwoordiger in beveiligingssystemen over de vloer. Hij tekende een prachtsysteem uit, én omdat we de eerste waren bij wie hij dat in Stasegem eventueel zou installeren – zeg maar een pilootproject – kregen we dat allemaal gratis. Er diende alleen een contract getekend waarbij ‘slechts’ de verbindingskosten naar de alarmcentrale moesten betaald worden. Een paar dagen later hoorde ik dat een volledig alarmsysteem voor het café even veel kost als die verbinding alleen al! Ik ben gelukkig nog onder dat contract uit geraakt. Maar ik had me wel goed in de zak laten zetten.”

Ik wil niet met mijn vingertje staan zwaaien, maar er is wel degelijk een stukje maatschappijkritiek in de show geslopen

Mag ik het jouw missie noemen om je publiek een geweten te schoppen?

“Eigenlijk wel. Ik wil niet met mijn vingertje staan zwaaien, maar er is wel degelijk een stukje maatschappijkritiek in de show geslopen. Veel meer kan ik daarover niet kwijt, want dan verraad ik te veel over de inhoud van de show.” (lacht)

Engagement is belangrijk voor jou?

“Toch wel, ja. Ik speel wel eens een benefiet, en organiseer al jaren mee de Comedy Marathon in Gent, waarmee we allerlei ontwikkelingsprojecten steunen. In mijn huidig technisch team werkt sinds september een Syrische vluchteling mee, die ik leerde kennen bij circusgezelschap Bataclan tijdens de Gentse Feesten vorig jaar. Zijn verhaal is hallucinant. Hij belandde bij Bataclan na een oproep in diverse opvangcentra naar mensen die het zagen zitten om deel te nemen aan een straattheaterproject. Ik zag hem bezig, we geraakten aan de praat en ik stelde hem voor om mee op tournee te gaan. Hij is daarop ingegaan, intussen zijn we vrienden én spreekt hij vlot Nederlands. Dat ik die jongen mee een kans geef om hier iets van zijn leven te maken, beschouw ik als mijn manier om iets wezenlijks bij te dragen aan de maatschappij.”

De doordeweekse Lieven is niet anders dan anderen, is ook verstrooid, laat zich ook iets aansmeren

Mits enige concentratie doorzie jij elke truc, je leest intussen feilloos lichaamstaal. Je zal maar bij Lieven in huis wonen, denk ik dan…

“O, maar de échte helderziende bij ons thuis is mijn vrouw. (lacht) Op het podium, in mijn eigen ‘universum’, doe ik met een publiek inderdaad nogal wat ik wil. Dan ben ik ook twee uur volledig gefocust. Maar als ik op dié manier door het leven moest, werd ik zot… Nee, de doordeweekse Lieven is niet anders dan anderen, is ook verstrooid, laat zich ook iets aansmeren.”

“Ik zou het trouwens niet leuk vinden om voortdurend mensen om de tuin te leiden. Ik heb na lang zoeken een paar gasten gevonden, die met mij willen pokeren. Om begrijpelijke redenen heeft dat even geduurd. (grijnst) Natuurlijk zou ik de boel daar kunnen belazeren, maar die jongens weten intussen dat ik dat niet doe. Want dan is het spel er voor hen, maar ook voor mij, af. Geloof me, ik wil het risico niet lopen dat ik niet meer zou mogen meedoen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier