Auteur Ann De Craemer uit Tielt en cartoonist Lectrr brengen begin december een boekje vol vergeten West-Vlaamse woorden op de markt: ‘Craemers West-Vlaams Vergeetwoordenboek. Van akkelgaten tot zurkeltrutte’.
Twee weken geleden schreef De Craemer voor de Krant van West-Vlaanderen in haar maandelijkse column over ‘vergeetwoorden’, waarbij ze West-Vlamingen opriep om haar de vergeetwoorden uit hun dialect door te sturen. Intussen kreeg ze al zowat 500 woordjes toegemaild. Woorden als frutnier (wesp), tinzen (plagen), fluwine (kussensloop), krutschoole (kleuterschool), oktipoi (kikker) of beletsies (straks). “Bij sommige woorden ga ik ook een verhaal schrijven, een persoonlijke herinnering of etymologische uitleg,” licht de schrijfster toe.
Genoeg stof dus voor een boekje dat zal worden uitgegeven door Johan Vergote van Uitgeverij Bibliodroom, die eerder al boekjes over het West-Vlaams dialect uitgaf. Lectrr illustreert de hersenspinsels met cartoons. “Het zal tegen begin december in de boekhandel liggen, en wordt het kerstgeschenk dat élke West-Vlaming in huis moet halen,” geeft het commerciële beest in de schrijfster nog mee.
Heb jij nog zo’n woordje dat al te snel vergeten dreigt te raken? Mail het naar westvlaamsevergeetwoorden@gmail.com!
(mlt/foto Koen Broos/De Bezige Bij)
Hieronder de column over vergeetwoorden uit Krant van West-Vlaanderen:
Kanasjère
Twee weken geleden was ik te gast in het Nederlandse radioprogramma De Taalstaat. Ik mocht er praten over mijn nieuwe roman, en ook over het volgende boek waaraan ik inmiddels werk, dat over taal zal gaan. Tijdens de uitzending van De Taalstaat kwam er een onderwerp aan bod waar ik meteen enthousiast over was. Het programma heeft onlangs het Gezelschap van Geadopteerde Vergeetwoorden in het leven geroepen, dat bedoeld is om Nederlandse woorden die in onbruik dreigen te geraken te behouden. Voorbeelden: deemster, prudent en bevroeden. Luisteraars kunnen een ‘vergeetwoord’ adopteren door een mail te sturen naar taalstaat@kro.nl. Als dat woord wordt goedgekeurd, krijg je een adoptiebewijs en word je geacht goed voor het woord te zorgen en het veel te gebruiken. De Nederlandse schrijfster en historica Nelleke Noordervliet werd uitgeroepen tot beschermvrouwe van het Gezelschap. Noordervliet heeft zich al eerder opgeworpen voor het behoud van bepaalde woorden: ze was een van de vijftig auteurs die in 1991 door het literaire tijdschrift Raster werd gevraagd een verdwenen of in onbruik geraakt ding tot leven te roepen, gekoppeld aan een vergeten woord. Zo ontstond het schitterende Vergeetwoordenboek.
Het deed me meteen denken aan woorden die in het West-Vlaams aan het verdwijnen zijn. Daarvan zijn er veel meer dan in het Standaardnederlands, want helaas gaat het niet zo goed met onze Vlaamse dialecten. Meer en meer mensen kiezen ervoor om hun kinderen op te voeden in een tussentaal, vanuit de veronderstelling dat zoiets chiquer zou klinken dan dialect. Zelfs in West-Vlaanderen hoor ik jongeren steeds minder dialect praten, dus tijd om ook in onze contreien vergeetwoorden onder de aandacht te brengen. Hoe lang is het geleden dat u nog het woord ‘poesjette’ hebt gebruikt voor een pennenzak? Ik deed het vorige week in het bijzijn van neefje en nichtje, en ze vonden het heerlijk om dat nieuwe woord te ontdekken. Ik zei dat hun boekentas in mijn dialect een ‘kanasjère’ heette, en vroeg me af hoeveel mensen dat woord nog kennen. Hetzelfde geldt voor de volgende woorden: affeseren (vooruitgaan), alaam (gereedschap), noazen (naderen), barette (haarspeld), fernukkel (klein ventje) en bendig (spaarzaam/gierig).
De hoofdredacteur van deze krant, Jan Gheysen, schreef afgelopen week op zijn blog over het West-Vlaamse woord ‘zerp’, dat hij in geen tijden meer had gehoord. Hij verwoordde het prachtig als volgt: ‘Ergens moet er een kerkhof van vergeten woorden zijn. En daar staat ergens een zerk met het opschrift zerp.’ Tijd om een bezoek te brengen aan dat kerkhof, en West-Vlaamse vergeetwoorden van de vergetelheid te redden of zelfs uit de dood te doen opstaan. Vandaar deze oproep: stuur me tegen uiterlijk 11 oktober uw favoriete vergeetwoorden naar westvlaamsevergeetwoorden@gmail.com. Ik zal er een lijst van maken en daarover een nieuwe column schrijven – omdat we met z’n allen ons mooie dialect moeten omarmen.
Ann De Craemer, in Krant van West-Vlaanderen van 26 september.
Literatuur
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier